ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΒΛΑΧΟΙ … ΡΟΥΜΑΝΟΙ; (Ἀπάντηση στὸν Πρόεδρο τῆς Ρουμανίας Τ. Baϊsescu)

Ίσως σε ενδιαφέρει.Ο Μιχ.Τρίτος το γράφει.

Αναρτήθηκε: 06/10/2014

Μιχαήλ Γ. Τρίτου

Κοσμήτορος τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς ΑΠΘ

Οἱ ραγδαῖες κοινωνικοπολιτικὲς ἐξελίξεις καὶ ἐθνικιστικὲς ἐκρήξεις, οἱ ὁποῖες παρατηροῦνται τὰ τελευταῖα χρόνια στὰ Βαλκάνια, ἔφεραν στὴν ἐπικαιρότητα καὶ τὸ θέμα τῶν Βλάχων τῆς Βαλκανικῆς. Ἕνα θέμα ποὺ πυροδοτεῖται ἔντεχνα ἀπὸ γνωστοὺς προπαγανδιστικοὺς κύκλους τῆς Ρουμανίας καὶ τῶν Σκοπίων.

Ἀπαράδεκτες ἦσαν οἱ πρόσφατες δηλώσεις τοῦ Προέδρου τῆς Ρουμανίας Traian Baϊsescu, ποὺ ταυτίζει τοὺς Βλάχους τῆς Βαλτικῆς μὲ τὴν ρουμανικὴ διασπορά. Στὸ θέμα αὐτὸ εἴμαστεὑποχρεωμένοι νὰ δώσουμε τὴν πρέπουσα ἀπάντηση.

Γιὰ τὴν ἐπιστημονικὴ ἔρευνα τὸ θέμα εἶναι λελυμένο. Οἱ Βλάχοι εἶναι αὐτόχθονες Ἕλληνες ἐκλατινισμένοι. Εἶναι οἱ λατινόφωνοι ὑπήκοοι τῆς ἄλλοτε ἀπέραντης ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας.Ὀνομάζονται συνήθως καὶ Ἀρωμοῦνοι. (Ἀρωμοῦνος, ἀπὸ τὸ προθετικὸ α καὶ τὸ λατινικὸ romanus, σημαίνει τὸν ὑπήκοο τοῦ ρωμαϊκοῦ κράτους, τὸν ρωμάνον, ρωμαῖον, ρωμιόν). Οἱ Βλάχοι αὐτοαποκαλούμενοι Armani δὲν κάνουν τίποτε ἄλλο ἀπὸ τὸ νὰ αὐτοαποκαλοῦνται ρωμηοί στὴ γλῶσσα τους. Αὐτὸς ὁ ὅρος δὲν ἔχει καμία σχέση μὲ τὸ Ρουμοῦνοι ἢ Ρωμάνοι, ποὺ εἶναι τὸἐθνικὸ ὄνομα τῶν σημερινῶν ρουμάνων, γιατὶ αὐτὸ τὸ ὄνομα μόλις πρὶν ἀπὸ ἑκατὀ χρόνια τὸ ἀπέκτησαν οἱ γείτονές μας, ὅταν κέρδισαν τἠν ἐθνική τους ἀνεξαρτησία.

Ἀντίθετα, τὸ Armani τῶν Βλάχων, προϋπῆρχε ἀπὸ τότε ποὺ ἀναγνωρίστηκαν ὡς ρωμαῖοι πολῖτες ὅλοι οἱ ὑπήκοοι τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας.

Ἡ ἄποψη τῶν Ρουμάνων ὅτι οἱ Βλάχοι κατέβηκαν στὴν Μακεδονία, Ἤπειρο καὶ Θεσσαλία ἀπὸ τὴν πέρα τοῦ Δουνάβεως Δακία εἶναι ἀπαράδεκτη γιὰ τοὺς ἑξῆς λόγους:

1. Ἡ ρωμαϊκὴ κατάκτηση στὴν Ἤπειρο προηγήθηκε κατὰ 300 χρόνια ἐκείνης τῆς Δακίας.

2. Ἡ φημολογούμενη κάθοδος ἀπὸ τὴν Δακία στερεῖται ἱστορικῶν ἐρεισμάτων. Ἡ σχετικὴ ἀναφορὰ τῆς ρουμανικῆς προπαγάνδας στοὺς βυζαντινοὺς χρονογράφους Κεκαυμένο καὶΧαλκοκονδύλη εἶναι παρωχημένη καὶ ἔχει ἀνατραπεῖ. Ἄλλωστε δὲν ἔχουμε στὰ ἀρχαῖα, βυζαντινὰ καὶ νεώτερα κείμενα ἱστορικὲς πληροφορίες γιὰ μαζικὴ μετακίνηση καὶ ἐγκατάσταση ἑνὸς τόσον πολυπληθοῦς στοιχείου. Ἂν συνέβαινε κάτι τέτοιο, σίγουρα θὰ μνημονευόταν, ὅπως συνέβη μὲ ἄλλα ἀνάλογα φαινόμενα μὲ μικρότερες ὁμάδες ἀνθρώπων.

Ὁ S.Dragomir ἀναφέρει ὅτι οὔτε οἱ ἱστορικὲς πηγές, ποὺ ἀναφέρονται στὸ βουλγαρικὸ ἔδαφος, οὔτε ἐκεῖνες στὴ Σερβία δὲν μᾶς ἔχουν διασώσει κάποια ἱστορικὴ μαρτυρία γιὰ μετακινήσεις ρουμανικοῦ πληθυσμοῦ. Δὲν πρέπει νὰ ξεχνοῦμε ὅτι οἱ Ρωμαῖοι δὲν θὰ ἐπέτρεπαν ποτὲ σὲ ἀνυπότακτους ἐχθροὺς νὰ ἐγκατασταθοῦν στὴν καρδιὰ τῆς Βαλκανικῆς ἀντὶ νὰ τοὺς ἀπωθήσουν πέραν τοῦ Δουνάβεως.

Ἡ ἄλλη ἄποψη ὅτι οἱ Βλάχοι ἐκδιώχθηκαν ἀπὸ τοὺς Σλάβους καὶ κατέβηκαν στὶς ὀροσειρὲς τῆς Πίνδου, τοῦ Βερμίου καὶ Βαρνοῦντος δὲν εὐσταθεῖ, γιατὶ οἱ βλαχικοὶ ὀρεινοὶ οἰκισμοὶπροϋπῆρχαν τῆς ἐγκαταστάσεως τῶν Σλάβων στὰ Βαλκάνια.

3. Ἡ Μακεδονία ἔδωσε τὴν πέμπτη –καὶ ὄχι μόνο- λεγεῶνα, ἡ ὁποία ἑνώνοντας τὴ λόγχη της μὲ ἐκεῖνες τῶν ρωμαϊκῶν λεγεώνων ἐκπόρθησε τὸ βασίλειο τῶν σκληροτράχηλων Δακῶν. Τὸγεγονὸς αὐτὸ καθιστᾶ ἀπίθανη τὴν ἄποψη ὅτι οἱ νεοκατακτημένοι Γετοδάκες ἔμαθαν στοὺς Μακεδόνες, παλιοὺς ὑπηκόους καὶ στρατιῶτες τῶν Ρωμαίων, τὴ γλῶσσα τῶν τελευταίων.

4. Εὔγλωττη εἶναι ἡ πληροφορία τοῦ Ἰωάννου Λυδοῦ, βυζαντινοῦ χρονογράφου τοῦ στ’ αἰ., ὁ ὁποῖος βεβαιώνει ὅτι στὰ χρόνια του οἱ περισσότεροι κάτοικοι τῆς Βαλκανικῆς εἶναι Ἕλληνες καὶμιλοῦν τὴ γλῶσσα τῶν Ἰταλῶν, δηλαδὴ τὴ λατινική. Τὸ σχετικὸ χωρίο τοῦ Ἰωάννου Λυδοῦ ἔχει ὡς ἑξῆς: «Νόμος ἀρχαῖος ἦν πάντα μὲν τὰ ὁπωσοῦν πραττόμενα παρὰ τοῖς Ἐπάρχοις, τάχα δὲκαὶ ταῖς ἄλλαις τῶν ἀρχῶν, τοῖς Ἰταλῶν ἐκφωνεῖσθαι ρήμασιν… τὰ δὲ περὶ τὴν Εὐρώπην (δηλ. χερσόνησο τοῦ Αἵμου) πραττόμενα πάντα τὴν ἀρχαιότητα διεφύλαξεν ἐξ ἀνάγκης, διὰ τὸ τοὺς αὐτῆς οἰκήτορας, καίπερ Ἕλληνας ἐκ τοῦ πλείονος ὄντας, τῇ τῶν Ἰταλῶν φθέγγεσθαι φωνῇ, καὶ μάλιστα τοὺς δημοσιεύοντας». Τὸ χωρίο αὐτό, πέραν τῆς γλωσσικῆς, ὅτι δηλαδὴ οἱ Ἕλληνεςὁμιλοῦν λατινικά, ἐνέχει καὶ ἐθνολογικὴ σημασία, γιατὶ ἀποδεικνύει τόσο τὴν πληθυσμιακὴ ὑπεροχὴ τοῦ ἑλληνισμοῦ στὸ χῶρο τῆς Χερσονήσου τοῦ Αἵμου ὅσο καὶ τὴν λατινοφωνία Ἑλλήνων.

5. Οἱ ἔρευνες τοῦ ἀνθρωπολόγου Ἄρη Πουλιανοῦ στὸν ἑλληνικὸ χῶρο καὶ τοῦ Ρώσσου Μ.Β.Σεργκέβσκι στὴν περιοχὴ τοῦ Δουνάβεως ἀπέδειξαν ὅτι οἱ Βλάχοι τοῦ ἑλληνικοῦ χώρου εἶναι αὐτόχθονες καὶ δὲν ἔχουν καμία ὁμοιότητα μὲ τοὺς ἀνθρώπους τοῦ Δούναβη καὶ τοῦ Αἵμου.

6. Ἡ προσπάθεια νὰ ἀποδειχθῆ ὅτι οἱ Βλάχοι τῆς Μακεδονίας, Ἠπείρου καὶ Θεσσαλίας, ἦρθαν ἀπὸ τὴ Δακία εἶναι λογικὰ ἀκατανόητη καὶ πρακτικὰ ἀσύμφορη. Οὔτε λογικὸ οὔτε εὔλογο εἶναι νὰπαραδεχθοῦν ὅτι οἱ Ρουμάνοι ἄφησαν τὶς πλούσιες καὶ εὔφορες πεδιάδες τῆς Δακίας καὶ ἦλθαν νὰ ἀποικίσουν τὶς ἄγονες καὶ πετρώδεις περιοχὲς τῶν μακεδονικῶν καὶ ἠπειρωτικῶν ὀρέων.Ὅπως παρατηρεῖ ὁ καθηγητὴς Ἀγαπητὸς Τσοπανάκης «δὲν ξεσηκώνεται κανεὶς ἀπὸ τὴν εὐλογία τῆς Ρουμανίας γιὰ νὰ τυραννιέται στὰ κατσάβραχα τῆς Πίνδου καὶ τοῦ Βοΐου». Ἄλλωστε,ἀσχέτως τοῦ βαθμοῦ γλωσσικῆς συγγένειας τῶν Βλάχων καὶ τῶν Ρουμάνων, ἡ διαφορετικὴ οἰκονομικὴ καὶ κοινωνική τους ἐξέλιξη γιὰ δώδεκα περίπου αἰῶνες διαφοροποίησε τὶς δύο ὁμάδεςὁριστικά.

Ἡ διασπορὰ τῶν Βλάχων σὲ ὅλη σχεδὸν τὴ Βαλκανική, ἀλλὰ καὶ τὴν Εὐρώπη, παρατηρεῖται μὲ τὴν ἔναρξη τῆς κυριαρχίας τῶν Ὀθωμανῶν στὴ Βαλκανική. Εὐνοήθηκε ἀπὸ τὴν ἐπίδοσή τους σὲὁρισμένα προσοδοφόρα ἐπαγγέλματα. Οἱ Βλάχοι διαπρέπουν ὡς ἔμποροι, τραπεζίτες, ἐφοπλιστές, ἐπιστήμονες, κυρίως ἰατροί, ὡς ἄνθρωποι τῶν τεχνῶν καὶ τῶν γραμμάτων. Ἐντάσσεται ἡδιασπορὰ αὐτὴ στὸ γενικὸ πλάνο τῆς ἑλληνιστικῆς διασπορᾶς, ἡ ὁποία κατὰ τὸν ιζ’ αἰῶνα λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις.

Χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ δήλωση τοῦ καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Βελιγραδίου Dusan Popovic: «ἀναμφισβήτητα οἱ Ἀρμάνιοι (βλάχοι) αἰσθάνονται Ἕλληνες καὶ ἦταν πράγματι οἱ φορεῖς τῆς γλώσσας, τοῦ τρόπου ζωῆς, τοῦ πνεύματος τῶν Ἑλλήνων, στὸν δυτικὸ κόσμο καὶ στὶς χῶρες μας».

Στὸ ἴδιο μῆκος κύματος κινεῖται καὶ ὁ καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωάννης Παπαδριανός, ὁ ὁποῖος ἐρευνῶντας τὸν χῶρο τῆς νοτιοσλαβίας συμπεραίνει: «Ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴ γλῶσσα ποὺμιλοῦσαν, οἱ Κουτσόβλαχοι ἀπόδημοι ἔδειξαν μὲ τὶς πράξεις ὅτι ἡ ἐθνική τους συνείδηση ἦταν ἑλληνικὴ καὶ μάλιστα ἔντονη. Ἔτσι τοὺς βλέπουμε νὰ ὑπερηφανεύωνται γιὰ τὴν ἑλληνική τους καταγωγή, νὰ ἀναφέρωνται συχνὰ στὸ ἔνδοξο ἑλληνικὸ παρελθὸν καὶ νὰ μνημονεύουν τὰ μεγάλα ὀνόματα τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδας (Ὅμηρο, Ἀριστοτέλη, Θερμοπύλες κ.α.) καὶ τῶν Πατέρων τῆςἘκκλησίας (Ἰωάννη Χρυσόστομο, Γρηγόριο Ναζιανζηνό κ.α.). Ἐπίσης, βοηθοῦν ποικιλότροπα τοὺς ἀγῶνες ποὺ διεξῆγαν οἱ Ἕλληνες γιὰ νὰ ἀπελευθερωθοῦν ἀπὸ τὸν τουρκικὸ ζυγὸ καὶπαρακολουθοῦν μὲ ζωηρὸ ἐνδιαφέρον καθετὶ ποὺ συμβαίνει στὴν Ἑλλάδα».

Τὸ συμπέρασμα ποὺ βγαίνει εἶναι ὅτι κάθε ἀναφορὰ στοὺς Βλάχους τῶν Βαλκανίων σημαίνει τοὺς Βλαχόφωνους Ἕλληνες, οἱ ὁποῖοι, κυρίως μετὰ τὴν καταστροφὴ τῆς Μοσχοπόλεως τὸ 1769, κατακλύζουν τὰ Βαλκάνια, ὅπου δημιουργοῦν μικροὺς καὶ μεγάλους βλαχικοὺς οἰκισμούς. Ἡ ἱστορία τῶν βλάχικων πληθυσμῶν ἀποτελεῖ σημαντικὸ κεφάλαιο τῆς βαλκανικῆς διαστάσεως τῆς Ρωμιοσύνης. Ὅλοι ἄλλωστε οἱ Βλάχοι ποὺ κατοικοῦν σήμερα στὴν Ἀλβανία, τὰ Σκόπια, τὴ Σερβία, τὴ Βουλγαρία καὶ τὴ Ρουμανία (κυρίως στὴν περιοχὴ τῆς Δοβρουτσᾶς) διατηροῦν τὴσυνείδηση ὅτι προέρχονται ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα.

Ἐπειδὴ ὅμως «αἱ ἡμέραι πονηραὶ εἰσιν» (Ἐφεσ. ε’ 16), ἀπαιτεῖται καὶ στὸ θέμα αὐτὸ ἑτοιμότητα, ἐγρήγορση, περίσκεψη καὶ γνώση. Σὲ καμία περίπτωση δὲν πρέπει νὰ συμβῆ μὲ τὸ βλαχικὸ ὅ,τι συνέβη μὲ τὸ Μακεδονικό. Ἡ πεῖρα τοῦ παρελθόντος ἀπέδειξε ὅτι ποτὲ δὲν πρέπει νὰ ὑποτιμοῦμε τὰ ἐθνικά μας προβλήματα, ἔστω καὶ ἂν εἶναι μικρά. Γιατί, ὅπως ἔλεγε ὁ ἀείμνηστος Εὐάγγελος Ἀβέρωφ Τοσίτσας, τὰ μικρὰ ζητήματα γίνονται μεγάλα, ἐπειδή, ὅταν εἶναι μικρά, δὲν τοὺς δίδουμε τὴν πρέπουσα σημασία.

ΠΗΓΗ : "  ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΜΟΥΝΤΖΟΥΡΗΣ

smountzouris@gmail.com    "