Πρωτοπρ. Αντωνίου Καλλιγέρη*
Πρίν ἀπό λίγους μῆνες δημοσιεύτηκαν σέ περιοδικό ποικίλης ὕλης, πού κυκλοφορεῖ ὡς ἑβδομαδιαῖο ἔνθετο μεγάλης σέ κυκλοφορία ἐφημερίδας1, ἀπόψεις νέων ζευγαριῶν γιά τό γάμο καί τήν οἰκογένεια μέ ἀφορμή τό σύμφωνο ἐλεύθερης συμβίωσης πού ψήφισε ὡς νόμο τοῦ κράτους ἡ Κυβέρνηση.
Δέν θά κρύψουμε τήν ἐνδόμυχη σκέψη πού γεννήθηκε καθώς διαβάζαμε τό περιεχόμενό τους· Δυστυχῶς δέν ἔχουμε συνειδητοποιήσει κληρικοί (κυρίως) καί λαϊκοί ὅτι εἶναι ἄτοπο νά καυχώμαστε ὅτι ἡ συντριπτική πλειοψηφία τῶν νέων τελεῖ τό γάμο της στήν ᾿Εκκλησία. Τά ποσοστά στήν περίπτωση αὐτή δέν περιγράφουν τήν οὐσιαστική ἀλήθεια. Κρύβουν μέ ἐπιμέλεια ὅτι ἡ συνήθεια, ἡ πίεση τῶν γονιῶν, ἡ ἀνάδυση τοῦ ἐνδιαφέροντος τῆς παράδοσης ὡς στοιχεῖο τοῦ τοπικοῦ πολιτισμοῦ, ἡδεισιδαιμονία εἶναι μερικοί παράγοντες πού ὁδηγοῦν νέους ἀνθρώπους στήν ἐπιλογή τοῦ «θρησκευτικοῦ γάμου».
᾿Εάν παράλληλα μέ τούς λόγους, οἱ ὁποῖοι ὁδηγοῦν τούς μελλονύμφους στήν ᾿Εκκλησία, λάβουμε σοβαρά ὑπόψη τίς ἰδέες πού καλλιεργοῦνται στήν πατρίδα μας μέ θέμα τό γάμο, εἶναι πιθανό νά ἀναρωτηθοῦμε πολύ σοβαρά γιά τή γνησιότητα τῆς πίστης μας. ῎Ισως ἡ ἀναφορά ὁρισμένων ἀπόψεων μᾶς βοηθήσει περισσότερο νάἀντιληφθοῦμε τό μέγεθος τοῦ προβλήματος.
1. Μία νέα ἀναφέρει· «Νυφικό ὁπωσδήποτε! ῞Ο,τι γάμο καί ἄν κάνω, τό νυφικό θά τό φορέσω. Γιατί ὁ Γάμος μία παράσταση εἶναι... ῎Αν ὑπογράψω τό σύμφωνο συμβίωσης, ποῦ θά βάλω τό ροῦχο τῆς ζωῆς μου;... Μέχρι πρίν ἀπό λίγα χρόνια δέν μοῦ εἶχε περάσει ἀπό τό μυαλό ὁ γάμος. Μόνο ὅταν ἄρχισα νά θέλω ἕνα παιδί.»
2. «῎Ηθελα νά παντρευτῶ λόγῳ κοινωνικοῦ περιβάλλοντος», ἤ «᾿Από ὅταν συζήσαμε ὁ γάμος δέν ἦταν ἀναγκαῖος στή σχέση μας» ἰσχυρίζεται κάποια ἄλλη.
3. ῞Ενα ἄλλο ζευγάρι δηλώνει· «Σέ αὐτή τήν περίοδο τό μόνο πού θά μέ ὁδηγοῦσε σέ ἕνα γάμο θά ἦταν ἕνα παιδί» καί «θά παντρευόμουν μόνο ἄν μέ πίεζε ὁπερίγυρος».
4. Μία ἀκόμα ἀπό τίς ἀπόψεις πού ἀποτυπώνονται στίς συνεντεύξεις τῶν ζευγαριῶν εἶναι ὅτι «ὁ Γάμος δέν εἶναι ἀπαραίτητος γιά τήν εὐτυχία».
5. Τέλος, χαρακτηριστική ἄποψη εἶναι· «Θά παντρευτῶ μέ παπά καί κουμπάρο καί ἄς μήν εἶμαι θρήσκα»! ἤ «Δέν ἔχω καμία σχέση μέ θρησκεῖες καί τέτοια, ἀλλά ὁθρησκευτικός γάμος καί τό μυστήριο τοῦ Γάμου σφραγίζουν τήν ἕνωση μέ τόν ἄνθρωπο τῆς ζωῆς σου...»
Πιστεύουμε ὅτι οἱ ἀπόψεις αὐτές εἶναι ὁ καθρέπτης τῶν τάσεων πού ἐπικρατοῦν στήν ἑλληνική κοινωνία σήμερα. ῾Επομένως τό κυρίαρχο ζήτημα κατά τήν ἄποψή μου δέν εἶναι ἡ τοποθέτησή μας ὑπέρ ἤ κατά τῶν γαμήλιων συμφωνιῶν καί συμβολαίων ἤ τοῦ πολιτικοῦ γάμου. ᾿Αλλά νά προσπαθήσουμε νά ἐξηγήσουμε στούςἀνθρώπους τί πραγματικά σημαίνει τό Μυστήριο τοῦ Γάμου.
Δυστυχῶς, ὅπως ἡ πραγματικότητα δείχνει, ἐλάχιστοι ἀντιλαμβάνονται ὅτι ὁ Γάμος στή ζωή τῆς ᾿Εκκλησίας μας δέν εἶναι οὔτε πανηγύρι ἕνα Σάββατο ἀπόγευμα, οὔτε τελετή πού ὅλοι μποροῦν νά κάνουν ἀκόμα καί ὅταν δέν πιστεύουν. Εἶναι ἀναγκαῖο νά ἐξηγήσουμε πώς ὅλα τά γαμήλια ἔθιμα πού ἐπιβίωσαν στό πέρασμα τοῦ χρόνου λίγη ἤ καμία σχέση δέν ἔχουν μέ τό Μυστήριο τοῦ Γάμου. Οὔτε ἡ ματαιοδοξία μας, ὅπως ἐπιδεικνύεται, ἀπό χριστιανούς καί μή, μέ τά γαμήλια ροῦχα, τό στολισμό καί τό γαμήλιο τραπέζι, ἔχει σχέση μέ τήν ἕνωση ἄνδρα καί γυναίκας σύμφωνα μέ τό πρότυπο Χριστοῦ καί ᾿Εκκλησίας.
Φαίνεται ὅτι ἡ 89η Νεαρά τοῦ Λέοντος Στ´ τοῦ Σοφοῦ πού θεσπίστηκε τό 896 μ.Χ. μέ τήν ὁποία ἐπεβλήθη ἀπό τήν Πολιτεία στήν ᾿Εκκλησία ἡ ἱερολόγηση τοῦ γάμουὡς μοναδικός τύπος Γάμου συνεχίζει νά ἐκκοσμικεύει τή ζωή τῆς ᾿Εκκλησίας διότι ἔστρεψε τό ἐνδιαφέρον ἀπό τό νόημα στή νομική κατοχύρωση τῆς διαφυλικῆς σχέσης2.
Ποια πραγματικότητα βιώνει η Εκκλησία μας ως Μυστήριο;
῞Οπως μᾶς περιγράφει ὁ ῞Αγ. Νικόλαος ὁ Καβάσιλας, τά Μυστήρια εἶναι ἕνας δρόμος καί μία θύρα. «῾Η ὁδός πού κατασκεύασε ὁ Κύριος ἐρχόμενος σέ μᾶς καί αὐτή τή θύρα ἄνοιξε εἰσερχόμενος στόν κόσμο καί ὅταν ἐπανῆλθε στόν Πατέρα δέν θέλησε νά τήν κλείσει, ἀλλά διά μέσου αὐτῆς ἐπιδημεῖ ἀπό ἐκεῖ στούς ἀνθρώπους... Τέτοιο ἔργο εἶναι ἡ οἰκονομία πού πραγματοποιήθηκε χάρι τῶν ἀνθρώπων. ᾿Εδῶ δηλαδή ὁ Θεός δέν μετέδωσε στή φύση τῶν ἀνθρώπων κάποιο ἀγαθό, κρατώντας περισσότερα κοντά του, ἀλλά ἐναπέθεσε σέ αὐτήν ὅλο τό πλήρωμα τῆς θεότητος, ὅλο τό φυσικό του πλοῦτο. Διότι ἄν ὑπάρχει ἀρετή Θεοῦ καί δικαιοσύνη, αὐτή θάἦταν ἡ ἄφθονη μετάδοση τῶν ἀγαθῶν του σέ ὅλους καί ἡ κοινωνία τῆς μακαριότητος. Γι’ αὐτό τά ἱερότατα μυστήρια θά μποροῦσαν εὐλόγως νά ὀνομασθοῦν πύλες δικαιοσύνης, διότι Αὐτός μᾶς τά ἔκανε εἰσόδους πρός τόν Οὐρανό, ἡ ἔσχατη φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ πρός τό γένος καί ἡ ἀγαθότητα, πού εἶναι ἡ θεία ἀρετή καί δικαιοσύνη.»3
«Μυστήριο ἀγάπης», «᾿Εκκλησία Μικρά», Κατ’ οἶκον ᾿Εκκλησία» εἶναι μερικοί ἀπό τούς χαρακτηρισμούς τοῦ γάμου.
Γιατί ὅμως ἀπό ὅλες τίς σπουδαῖες ἐκδηλώσεις τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς ξεχώρισε αὐτή πρῶτος ὁ Κύριος καί μᾶς τή δίδαξε ὡς «Μυστήριο», ὡς σημεῖο τῆς Βασιλείας Του;
῾Ο Χριστός διδάσκει καί ἡ ᾿Εκκλησία Του συνεχίζει τό ἔργο τῆς μεταμόρφωσης τοῦ κόσμου, τῆς οἰκοδόμησης τῆς μίας ποίμνης ὑπό τόν ῞Ενα Ποιμένα. ᾿Επιθυμεῖ τήνἐρχομένη Βασιλεία καί ὁλόκληρη ἡ προσπάθειά της εἶναι νά ὠθήσει τόν κόσμο νά διψᾶ νά ζήσει σέ αὐτή καθημερινά.
῾Ο Γάμος εἶναι μία ἀπό τίς εἰσόδους τῆς Βασιλείας πού περιμένουμε. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι γιά αἰῶνες τό Μυστήριο τοῦ Γάμου τελοῦνταν μέσα στή Θ.Λειτουργία, λαμβάνοντας ἔτσι κεντρική θέση στή ζωή τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινότητας.
Τό γεγονός αὐτό ἔχει διπλή σημασία·
1. ῾Ο Γάμος δέν εἶναι μία θρησκευτική τελετή πού ἀφορᾶ μόνο ἐκείνους πού πρόκειται νά παντρευτοῦν καί τίς οἰκογένειές τους ἀλλά ὅλους μας. Τό Μυστήριο, ὅσο καίἄν μᾶς φαίνεται παράξενο, ἔχει οἰκουμενικές διαστάσεις.
2. Τό Μυστήριο δίνει καινούργιο νόημα στήν ἀνθρώπινη ἀγάπη. Παρά τό γεγονός ὅτι σχεδόν ὅλα τά ζευγάρια ξεκινοῦν τή σχέση τους μέ τό ὅραμα τοῦ αἰωνίου ἔρωτος πολύ γρήγορα ἐξαιτίας τοῦ ἀτομικισμοῦ, στόν ὁποῖο εἴμαστε πολύ καλά ἐκπαιδευμένοι, ὁδηγοῦνται μπροστά στό φάσμα τῆς συνήθειας, ἀκόμα καί στή διάλυση τοῦσυνδέσμου. Τήν ἑνότητα τή διαδέχεται ὁ πόλεμος τῶν φύλων, ἡ στροφή, πιό ἐπίμονα τώρα στό προσωπικό θέλημα. ῾Η ἀγάπη μετατρέπεται σέ ἀναζήτηση τῆς ἀτομικῆς, αὐτονομημένης ἡδονῆς, ὁ ἔρωτας σέ ἐρωτισμό καί ἡ ἐλευθερία μου σέ πρόφαση πού μέ παγιδεύει στά ὅρια τῆς εἰδωλολατρίας.
Καί ὅμως «γιά νά ζήσουμε τή ζωή σάν ἀγάπη καί τήν ἀγάπη σάν ζωή ὀφείλουμε νά τελειώσουμε τήν ἐλευθερία μας στή χάρη, νά τήν ὁλοκληρώσουμε στήν ἀγάπη. Νάὑπερβοῦμε τούς κανόνες τῆς ἀτομικῆς ζωῆς, νά ἀπαρνηθοῦμε τόν ἑαυτό μας καί νά γίνουμε ὅλοι πῦρ, κάτοχοι τοῦ χαρίσματος τῆς ἀγάπης πού εἶναι ἰσχυρή σάν τό θάνατο καί ἱκανή ὥς τό θάνατο. ᾿Οφείλουμε νά μάθουμε τήν τέχνη νά ζοῦμε μέ τούς ἄλλους καί γιά τούς ἄλλους.»4
῎Ελεγε ὁ ᾿Αββάς Μωυσῆς· «᾿Οφείλει ὁ ἄνθρωπος νά πεθάνει ἀπό τό σύντροφό του ὥστε νά μήν τόν κρίνει γιά κάτι». Καί ἀκόμα· «᾿Οφείλει ὁ ἄνθρωπος νά νεκρώσει τόν ἑαυτό του ἀπό κάθε πονηρό πράγμα ὥστε νά μήν κάνει κακό στούς ἀνθρώπους»5.
«῾Ο Γάμος εἶναι μία ἀποκάλυψη καί ἕνα μυστήριο. Βλέπουμε σέ αὐτόν τήν καθολική μεταμόρφωση μίας ἀνθρώπινης ὕπαρξης, τήν ἐπέκταση τῆς προσωπικότητάς της, φρέσκο ὅραμα, μία καινούργια ἀποδοχή τῆς ζωῆς, καί μέσα ἀπ’ ὅλα αὐτά μία ἀναγέννηση τοῦ κόσμου σέ μία καινούργια πληρότητα»6.
῾Ο π. ᾿Αλέξ. ᾿Ελτσιανίνωφ σέ ἕνα ἀπό τά σημειώματά του ἔγραψε· «Τόσο πολύτιμη εἶναι στό Γάμο ἡ ἀγάπη καί μόνη, τόσο φοβερό πράγμα εἶναι νά χαθεῖ αὐτή ἡἀγάπη... πού εἶναι ἀνάγκη νά συγκεντρώνει κανείς ὅλες του τίς σκέψεις καί τίς προσπάθειες σ’ αὐτή...»7.
«Μυστήριον μέγα ἐστίν ὁ Γάμος» γράφει ὁ ῞Αγ.᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος· «Γι’ αὐτό ὁ καθένας ἀπό σᾶς ἄς ἀγαπάει τή γυναίκα του ἔτσι ἀκριβῶς, ὅπως ἀγαπάει τόνἑαυτό του καί ἡ γυναίκα νά σέβεται καί νά τιμάει τόν ἄνδρα. Εἶναι λοιπόν πραγματικά, πραγματικό μυστήριο καί μάλιστα μεγάλο μυστήριο, γιατί, ἀφοῦ ἐγκαταλείψει αὐτόν πού τόν ἔσπειρε, αὐτόν πού τόν ἐγέννησε, αὐτόν πού τόν ἀνάθρεψε, ἐκείνην πού ὑπέστη τούς πόνους τοῦ τοκετοῦ, ἐκείνην πού ταλαιπωρήθηκε, ἐκείνους πού τόσο τόν εὐεργέτησαν, μέ τούς ὁποίους εἶχε ταυτίσει τόν ἑαυτό του, προσκολλᾶται σέ μία κόρη πού δέν τή γνώριζε προηγουμένως, καί δέν εἶχε τίποτε κοινό πρός αὐτόν, καί τήν προτιμᾶ περισσότερο ἀπό ὅλους. Εἶναι πραγματικά μυστήριο αὐτή ἡ σχέση! Καί οἱ γονεῖς ἐνῶ γίνονται ὅλα αὐτά δέν δυσανασχετοῦν, ἀλλά ἀντίθετα στενοχωροῦνται ὅταν δέν γίνονται καί ἡ κόρη μένει ἀνύπανδρη. Καί ἐνῶ ξοδεύονται τόσα χρήματα καί γίνεται δαπάνη μεγάλη, αὐτοί εὐχαριστοῦνται»8.
῾Ο Γάμος δέν εἶναι μυστήριο μόνο γιά τούς λόγους αὐτούς. «Στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν τελειώνεται ὁ σκοπός τοῦ γάμου πού εἶναι μέσα ἀπό μία σχέση ἀγάπης νάἀναχθεῖ ὁ ἄνθρωπος στήν ἕνωση μέ τό Θεό καί ὅλους τους ἄλλους ἀνθρώπους»9.
῾Η Βασιλεία ὅμως τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι μία νεφελώδης κατάσταση, δέν εἶναι ἕνα ἀπρόσωπο τέρμα ἀλλά ἡ «ἔσχατη τελείωση τῆς ἀγάπης, εἶναι ἡ εἴσοδος τῶν ἀνθρώπων σέ ἕνα καινούργιο κόσμο στόν ὁποῖο αἴρονται ἡ διαίρεση καί ὁ διαχωρισμός, ἡ ἀποξένωση καί ἡ ἀλλοτρίωση»10. Οὐσιαστικά πρόκειται γιά τήν προοπτική τοῦ ἔρωτα πού ζεῖ ἕνας ἄνδρας γιά μία γυναίκα ἤ μία γυναίκα γιά ἕναν ἄνδρα. Αὐτή ἡ προοπτική ὑπηρετεῖται ἀπό τό Μυστήριο τοῦ Γάμου.
῾Ο Γάμος βρίσκει τό πραγματικό νόημα καί τήν οὐσιαστική ἀποστολή του, πού εἶναι ἡ βίωση ἀπό τούς συζύγους τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ καί ἡ μεταβολή τοῦ δεσμοῦτους σέ σημεῖο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ στή Θ. Εὐχαριστία στήν ᾿Εκκλησία, πού ἔχει στό κέντρο της τό Χριστό. Στό πλαίσιο αὐτό εἶναι δυνατή ἡ πραγματική βίωση τοῦἀληθινοῦ ἔρωτα. Γιατί μέσα στήν ᾿Εκκλησία καί στή βίωση τῶν Μυστηρίων της ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἀληθινός καί ὁλοκληρωμένος.
Εἶναι ἑπομένως σαφές πόσο ὑποτιμᾶται ὁ γάμος ὅταν συνδέεται μέ νυφικά καί παραδόσεις. Πόσο ἐπιπόλαια εἶναι ἡ ἄποψη ἐκείνων πού ἰσχυρίζονται ὅτι «θά παντρευόμουν ἐάν μέ πίεζε ὁ κοινωνικός περίγυρος» ἤ ἡ ἄποψη πού θεωρεῖ ὅτι ὁ «γάμος δέν εἶναι ἀναγκαῖος γιά τή σχέση μας».
Τό Μυστήριο τοῦ Γάμου δέν ἐξαντλεῖται στήν ἱεροτελεστία. Περιγράφει τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἀνακαινίζεται ἡ συζυγική ζωή. Μέσα στή ζωή τῆς ᾿Εκκλησίας μαθαίνουν οἱ σύζυγοι νά ὑπερβαίνουν τίς καταστάσεις σύγκρουσης. Τήν ὀδύνη πού προκαλεῖ ἡ θεώρηση τοῦ κόσμου μέσα ἀπό τά γυαλιά τοῦ «ἐγώ». Μαθαίνουν νάἀγαποῦν ἐπειδή προσπαθοῦν νά μιμηθοῦν τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ ἡ ὁποία «πάντα στέγει, πάντα ἐλπίζει καί πάντα ὑπομένει».
῾Η κρίση τοῦ Γάμου καί τῆς οἰκογένειας γιά τήν ὁποία μιλοῦν πολλοί, μήπως εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ὑποτίμησης τῆς ἴδιας μας τῆς ζωῆς;
Μήπως ὅλοι ἐμεῖς πού θέλουμε νά ὀνομαζόμαστε χριστιανοί, μέ τόν τρόπο πού ἀντιλαμβανόμαστε τόν κόσμο οὐσιαστικά τόν σπρώχνουμε μακριά ἀπό τήν ἀγκαλιά τοῦΘεοῦ;
Οἱ ἄνθρωποι γύρω μας δέν ἀναζητοῦν μία ᾿Εκκλησία πού θριαμβεύει στούς ἀριθμούς καί στά ποσοστά. Εἶναι καιρός νά ἀντιληφθοῦμε ὅτι προσπαθώντας νά «κρατήσουμε τούς ἀνθρώπους κοντά στήν ᾿Εκκλησία» αὐτή ἐκκοσμικεύεται στήν πράξη ὅταν δεχόμαστε τήν ἐπέλαση τῆς ἀσχήμιας στήν τέλεση τῶν Μυστηρίων της.
῾Ο Γάμος δέν εἶναι δικαίωμα κανενός. Δέν εἶναι κοινωνική σύμβαση ἤ ἀποτέλεσμα πιέσεων τοῦ οἰκογενειακοῦ περιβάλλοντος.
᾿Αντίθετα, εἶναι μία πορεία ἡ ὁποία, ὅπως εἴδαμε, ἔχει ὡς κέντρο τό Χριστό. Ποτέ δέν εὐλογεῖται μέ μυστικό (μή λογικό) τρόπο ἡ ζωή ἤ ἕνας τρόπος ζωῆς ἀπό ἕνα Θεό πού πολλοί ἄνθρωποι θέλουν νά ἀγνοοῦν ἤ δέν τόν γνωρίζουν ἀκόμα. Εὐλογεῖται κάτι ὑπαρκτό. Οἱ ἄνθρωποι ὡς πρόσωπα ἀναφέρονται στόν προσωπικό Θεό. ῞Οπως συμβαίνει μέ τήν ὕλη πού προσφέρεται στά μυστήρια τῆς Θ. Εὐχαριστίας, τοῦ Βαπτίσματος, τοῦ Χρίσματος καί τοῦ Εὐχελαίου. Στό Μυστήριο τοῦ Γάμου οἱμελλόνυμφοι, ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα, προσφέρουν τόν ἑαυτό τους καί τήν ἀγάπη (ὅση ἔχουν) στό Θεό.
Τόσο μεγάλο καί ἀπαιτητικό εἶναι τό Μυστήριο τοῦ Γάμου. ᾿Εμεῖς σήμερα (ἀντίθετα) μέ τήν παράδοσή μας θεωροῦμε ὅτι πρόκειται γιά μία ἁπλή πράξη τῆς ὁποίας προϋπόθεση εἶναι μερικά δικαιολογητικά. Αὐτή ἡ ἀντίληψη εἶναι τόσο λανθασμένη πού βρίσκεται σχεδόν ἔξω ἀπό τά ὅρια τῆς ζωῆς τῆς ᾿Εκκλησίας μας.
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι πολλοί ἄνθρωποι ἀναζητοῦν μέ εἰλικρίνεια ἕναν ἄλλο ἄνθρωπο μέ τόν ὁποῖο θά δημιουργήσουν μία σχέση, ἡ ὁποία θά διακρίνεται ἀπό τήν ἀγάπη, τή συντροφικότητα, τή συνοδοιπορία καί τήν εἰλικρίνεια. ῾Η ἐπιδίωξη αὐτή ὅμως μοιάζει νά εἶναι δυσκολοκατόρθωτη ἐπειδή περισσότερο στοχεύουμε στήν προσωπική εὐτυχία, στήν ἀποδοχή μας ἀπό τόν ἄλλο καί λιγότερο στήν ἀγάπη. Περισσότερο προσπαθοῦμε νά ἐπιβάλλουμε τόν τρόπο σκέψης καί ζωῆς μας παρά νά ἐξέλθουμεἀπό τά ὅριά μας. ῾Η ἀγάπη ὅπως διδάσκεται ἀπό τήν ῾Αγ. Γραφή, ἀπαιτεῖ ὑπερβάσεις πού γίνονται γιά χάρη κάποιου προσώπου, τό ὁποῖο, ὅ,τι καί ἄν κάνουμε, παραμένει ἐλεύθερο ἀκόμα καί νά ἀρνηθεῖ τά συναισθήματα αὐτά. ᾿Αλλά πῶς νά συμβεῖ αὐτό ὅταν σήμερα οἱ ἄνθρωποι φοβοῦνται τόσο πολύ; ῞Οταν φοβοῦνται τήνἀφιέρωση τόσο ὅσο τήν ἐλευθερία;
῾Η μετατροπή τῆς τέλεσης τοῦ Μυστηρίου τοῦ Γάμου σέ κακόγουστο θέαμα δέν ὑποσκάπτει τή Θεολογία καί τήν Ποιμαντική της ᾿Εκκλησίας μας ἀλλά ὁλόκληρη τή ζωή μας, ἐπειδή στό βάθος της ὑποτιμᾶ τήν ἀξία τῆς συζυγικῆς ἀγάπης. Τό γεγονός ὅτι εἶναι μονάκριβη καί μοναδική.
Μήπως ἦρθε ὁ καιρός νά σταματήσουμε τήν κατηφορική πορεία τῆς μετατροπῆς τῆς μοναδικότητας τῆς συζυγικῆς ἀγάπης σέ καταναλωτικό ἀγαθό; Μήπως ἦρθε ὁκαιρός γιά ὅσους ζοῦμε στήν ἀγκαλιά τῆς ᾿Εκκλησίας νά θυμηθοῦμε ὅτι ἡ «δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται» καί ὅτι ὅλο τό ἔργο τῆς Θεολογίας Της εἶναι νά κρατήσει ζωντανή τήν ἔκπληξη στήν ὀμορφιά τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, «καιομένη ἀλλά ὄχι κατακαιομένη» ἀπό τή φλόγα τῆς ἀγάπης;
Ποιός θά μποροῦσε μέ καλύτερο τρόπο νά διδάξει στούς ἀνθρώπους νά ἁγιάζουν μέ τό ἐρώτημα· «Ποῦ εἶναι αὐτός/η αὐτή πού ἀγαπᾶ ἡ ψυχή μου»;
1. Στό περιοδικό Ταχυδρόμος, «Μέ στεφάνι ἤ συμβόλαιο;», σελ. 22-28, Σάββατο 22-3-08.
2. Γιά περισσότερα βλ. π. ᾿Αντωνίου Καλλιγέρη, Γάμος· ᾿Από τό μυστήριο στό θεσμό, ἐκδ. Μαΐστρος, ᾿Αθήνα 2008.
3. Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, ΕΠΕ, τ. 22, σελ. 285.
4. π. Μιχ. Καρδαμάκης, ᾿Αγάπη καί Γάμος, ᾿Αθήνα, ᾿Ακρίτας, ᾿Αθήνα 1991.
5. ᾿Αποφθέγματα Γερόντων, Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν, ΕΠΕ, τόμ. 1, σελ. 456, ἐκδ. Γρηγόριος Παλαμᾶς, Θεσσαλονίκη.
6. π. ᾿Αλεξ. ᾿Ελτσιανίνωφ, Πνευματικά Κεφάλαια, ἐκδ. Τῆνος, ᾿Αθήνα 1992.
7. π. ᾿Αλεξ. ᾿Ελτσιανίνωφ, ὅ.π., σελ. 82.
8. ῞Αγ. ᾿Ι. Χρυσοστόμου, εἰς ᾿Εφεσίους 20.4, ΕΠΕ, τόμ. 21, ἐκδ. Γρηγόριος Παλαμᾶς, Θεσσαλονίκη
9. Στ. Φωτίου, ὅ.π., σελ. 216.
10. Στ. Φωτίου, ὅ.π., σελ. 216.
Δέν θά κρύψουμε τήν ἐνδόμυχη σκέψη πού γεννήθηκε καθώς διαβάζαμε τό περιεχόμενό τους· Δυστυχῶς δέν ἔχουμε συνειδητοποιήσει κληρικοί (κυρίως) καί λαϊκοί ὅτι εἶναι ἄτοπο νά καυχώμαστε ὅτι ἡ συντριπτική πλειοψηφία τῶν νέων τελεῖ τό γάμο της στήν ᾿Εκκλησία. Τά ποσοστά στήν περίπτωση αὐτή δέν περιγράφουν τήν οὐσιαστική ἀλήθεια. Κρύβουν μέ ἐπιμέλεια ὅτι ἡ συνήθεια, ἡ πίεση τῶν γονιῶν, ἡ ἀνάδυση τοῦ ἐνδιαφέροντος τῆς παράδοσης ὡς στοιχεῖο τοῦ τοπικοῦ πολιτισμοῦ, ἡδεισιδαιμονία εἶναι μερικοί παράγοντες πού ὁδηγοῦν νέους ἀνθρώπους στήν ἐπιλογή τοῦ «θρησκευτικοῦ γάμου».
᾿Εάν παράλληλα μέ τούς λόγους, οἱ ὁποῖοι ὁδηγοῦν τούς μελλονύμφους στήν ᾿Εκκλησία, λάβουμε σοβαρά ὑπόψη τίς ἰδέες πού καλλιεργοῦνται στήν πατρίδα μας μέ θέμα τό γάμο, εἶναι πιθανό νά ἀναρωτηθοῦμε πολύ σοβαρά γιά τή γνησιότητα τῆς πίστης μας. ῎Ισως ἡ ἀναφορά ὁρισμένων ἀπόψεων μᾶς βοηθήσει περισσότερο νάἀντιληφθοῦμε τό μέγεθος τοῦ προβλήματος.
1. Μία νέα ἀναφέρει· «Νυφικό ὁπωσδήποτε! ῞Ο,τι γάμο καί ἄν κάνω, τό νυφικό θά τό φορέσω. Γιατί ὁ Γάμος μία παράσταση εἶναι... ῎Αν ὑπογράψω τό σύμφωνο συμβίωσης, ποῦ θά βάλω τό ροῦχο τῆς ζωῆς μου;... Μέχρι πρίν ἀπό λίγα χρόνια δέν μοῦ εἶχε περάσει ἀπό τό μυαλό ὁ γάμος. Μόνο ὅταν ἄρχισα νά θέλω ἕνα παιδί.»
2. «῎Ηθελα νά παντρευτῶ λόγῳ κοινωνικοῦ περιβάλλοντος», ἤ «᾿Από ὅταν συζήσαμε ὁ γάμος δέν ἦταν ἀναγκαῖος στή σχέση μας» ἰσχυρίζεται κάποια ἄλλη.
3. ῞Ενα ἄλλο ζευγάρι δηλώνει· «Σέ αὐτή τήν περίοδο τό μόνο πού θά μέ ὁδηγοῦσε σέ ἕνα γάμο θά ἦταν ἕνα παιδί» καί «θά παντρευόμουν μόνο ἄν μέ πίεζε ὁπερίγυρος».
4. Μία ἀκόμα ἀπό τίς ἀπόψεις πού ἀποτυπώνονται στίς συνεντεύξεις τῶν ζευγαριῶν εἶναι ὅτι «ὁ Γάμος δέν εἶναι ἀπαραίτητος γιά τήν εὐτυχία».
5. Τέλος, χαρακτηριστική ἄποψη εἶναι· «Θά παντρευτῶ μέ παπά καί κουμπάρο καί ἄς μήν εἶμαι θρήσκα»! ἤ «Δέν ἔχω καμία σχέση μέ θρησκεῖες καί τέτοια, ἀλλά ὁθρησκευτικός γάμος καί τό μυστήριο τοῦ Γάμου σφραγίζουν τήν ἕνωση μέ τόν ἄνθρωπο τῆς ζωῆς σου...»
Πιστεύουμε ὅτι οἱ ἀπόψεις αὐτές εἶναι ὁ καθρέπτης τῶν τάσεων πού ἐπικρατοῦν στήν ἑλληνική κοινωνία σήμερα. ῾Επομένως τό κυρίαρχο ζήτημα κατά τήν ἄποψή μου δέν εἶναι ἡ τοποθέτησή μας ὑπέρ ἤ κατά τῶν γαμήλιων συμφωνιῶν καί συμβολαίων ἤ τοῦ πολιτικοῦ γάμου. ᾿Αλλά νά προσπαθήσουμε νά ἐξηγήσουμε στούςἀνθρώπους τί πραγματικά σημαίνει τό Μυστήριο τοῦ Γάμου.
Δυστυχῶς, ὅπως ἡ πραγματικότητα δείχνει, ἐλάχιστοι ἀντιλαμβάνονται ὅτι ὁ Γάμος στή ζωή τῆς ᾿Εκκλησίας μας δέν εἶναι οὔτε πανηγύρι ἕνα Σάββατο ἀπόγευμα, οὔτε τελετή πού ὅλοι μποροῦν νά κάνουν ἀκόμα καί ὅταν δέν πιστεύουν. Εἶναι ἀναγκαῖο νά ἐξηγήσουμε πώς ὅλα τά γαμήλια ἔθιμα πού ἐπιβίωσαν στό πέρασμα τοῦ χρόνου λίγη ἤ καμία σχέση δέν ἔχουν μέ τό Μυστήριο τοῦ Γάμου. Οὔτε ἡ ματαιοδοξία μας, ὅπως ἐπιδεικνύεται, ἀπό χριστιανούς καί μή, μέ τά γαμήλια ροῦχα, τό στολισμό καί τό γαμήλιο τραπέζι, ἔχει σχέση μέ τήν ἕνωση ἄνδρα καί γυναίκας σύμφωνα μέ τό πρότυπο Χριστοῦ καί ᾿Εκκλησίας.
Φαίνεται ὅτι ἡ 89η Νεαρά τοῦ Λέοντος Στ´ τοῦ Σοφοῦ πού θεσπίστηκε τό 896 μ.Χ. μέ τήν ὁποία ἐπεβλήθη ἀπό τήν Πολιτεία στήν ᾿Εκκλησία ἡ ἱερολόγηση τοῦ γάμουὡς μοναδικός τύπος Γάμου συνεχίζει νά ἐκκοσμικεύει τή ζωή τῆς ᾿Εκκλησίας διότι ἔστρεψε τό ἐνδιαφέρον ἀπό τό νόημα στή νομική κατοχύρωση τῆς διαφυλικῆς σχέσης2.
Ποια πραγματικότητα βιώνει η Εκκλησία μας ως Μυστήριο;
῞Οπως μᾶς περιγράφει ὁ ῞Αγ. Νικόλαος ὁ Καβάσιλας, τά Μυστήρια εἶναι ἕνας δρόμος καί μία θύρα. «῾Η ὁδός πού κατασκεύασε ὁ Κύριος ἐρχόμενος σέ μᾶς καί αὐτή τή θύρα ἄνοιξε εἰσερχόμενος στόν κόσμο καί ὅταν ἐπανῆλθε στόν Πατέρα δέν θέλησε νά τήν κλείσει, ἀλλά διά μέσου αὐτῆς ἐπιδημεῖ ἀπό ἐκεῖ στούς ἀνθρώπους... Τέτοιο ἔργο εἶναι ἡ οἰκονομία πού πραγματοποιήθηκε χάρι τῶν ἀνθρώπων. ᾿Εδῶ δηλαδή ὁ Θεός δέν μετέδωσε στή φύση τῶν ἀνθρώπων κάποιο ἀγαθό, κρατώντας περισσότερα κοντά του, ἀλλά ἐναπέθεσε σέ αὐτήν ὅλο τό πλήρωμα τῆς θεότητος, ὅλο τό φυσικό του πλοῦτο. Διότι ἄν ὑπάρχει ἀρετή Θεοῦ καί δικαιοσύνη, αὐτή θάἦταν ἡ ἄφθονη μετάδοση τῶν ἀγαθῶν του σέ ὅλους καί ἡ κοινωνία τῆς μακαριότητος. Γι’ αὐτό τά ἱερότατα μυστήρια θά μποροῦσαν εὐλόγως νά ὀνομασθοῦν πύλες δικαιοσύνης, διότι Αὐτός μᾶς τά ἔκανε εἰσόδους πρός τόν Οὐρανό, ἡ ἔσχατη φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ πρός τό γένος καί ἡ ἀγαθότητα, πού εἶναι ἡ θεία ἀρετή καί δικαιοσύνη.»3
«Μυστήριο ἀγάπης», «᾿Εκκλησία Μικρά», Κατ’ οἶκον ᾿Εκκλησία» εἶναι μερικοί ἀπό τούς χαρακτηρισμούς τοῦ γάμου.
Γιατί ὅμως ἀπό ὅλες τίς σπουδαῖες ἐκδηλώσεις τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς ξεχώρισε αὐτή πρῶτος ὁ Κύριος καί μᾶς τή δίδαξε ὡς «Μυστήριο», ὡς σημεῖο τῆς Βασιλείας Του;
῾Ο Χριστός διδάσκει καί ἡ ᾿Εκκλησία Του συνεχίζει τό ἔργο τῆς μεταμόρφωσης τοῦ κόσμου, τῆς οἰκοδόμησης τῆς μίας ποίμνης ὑπό τόν ῞Ενα Ποιμένα. ᾿Επιθυμεῖ τήνἐρχομένη Βασιλεία καί ὁλόκληρη ἡ προσπάθειά της εἶναι νά ὠθήσει τόν κόσμο νά διψᾶ νά ζήσει σέ αὐτή καθημερινά.
῾Ο Γάμος εἶναι μία ἀπό τίς εἰσόδους τῆς Βασιλείας πού περιμένουμε. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι γιά αἰῶνες τό Μυστήριο τοῦ Γάμου τελοῦνταν μέσα στή Θ.Λειτουργία, λαμβάνοντας ἔτσι κεντρική θέση στή ζωή τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινότητας.
Τό γεγονός αὐτό ἔχει διπλή σημασία·
1. ῾Ο Γάμος δέν εἶναι μία θρησκευτική τελετή πού ἀφορᾶ μόνο ἐκείνους πού πρόκειται νά παντρευτοῦν καί τίς οἰκογένειές τους ἀλλά ὅλους μας. Τό Μυστήριο, ὅσο καίἄν μᾶς φαίνεται παράξενο, ἔχει οἰκουμενικές διαστάσεις.
2. Τό Μυστήριο δίνει καινούργιο νόημα στήν ἀνθρώπινη ἀγάπη. Παρά τό γεγονός ὅτι σχεδόν ὅλα τά ζευγάρια ξεκινοῦν τή σχέση τους μέ τό ὅραμα τοῦ αἰωνίου ἔρωτος πολύ γρήγορα ἐξαιτίας τοῦ ἀτομικισμοῦ, στόν ὁποῖο εἴμαστε πολύ καλά ἐκπαιδευμένοι, ὁδηγοῦνται μπροστά στό φάσμα τῆς συνήθειας, ἀκόμα καί στή διάλυση τοῦσυνδέσμου. Τήν ἑνότητα τή διαδέχεται ὁ πόλεμος τῶν φύλων, ἡ στροφή, πιό ἐπίμονα τώρα στό προσωπικό θέλημα. ῾Η ἀγάπη μετατρέπεται σέ ἀναζήτηση τῆς ἀτομικῆς, αὐτονομημένης ἡδονῆς, ὁ ἔρωτας σέ ἐρωτισμό καί ἡ ἐλευθερία μου σέ πρόφαση πού μέ παγιδεύει στά ὅρια τῆς εἰδωλολατρίας.
Καί ὅμως «γιά νά ζήσουμε τή ζωή σάν ἀγάπη καί τήν ἀγάπη σάν ζωή ὀφείλουμε νά τελειώσουμε τήν ἐλευθερία μας στή χάρη, νά τήν ὁλοκληρώσουμε στήν ἀγάπη. Νάὑπερβοῦμε τούς κανόνες τῆς ἀτομικῆς ζωῆς, νά ἀπαρνηθοῦμε τόν ἑαυτό μας καί νά γίνουμε ὅλοι πῦρ, κάτοχοι τοῦ χαρίσματος τῆς ἀγάπης πού εἶναι ἰσχυρή σάν τό θάνατο καί ἱκανή ὥς τό θάνατο. ᾿Οφείλουμε νά μάθουμε τήν τέχνη νά ζοῦμε μέ τούς ἄλλους καί γιά τούς ἄλλους.»4
῎Ελεγε ὁ ᾿Αββάς Μωυσῆς· «᾿Οφείλει ὁ ἄνθρωπος νά πεθάνει ἀπό τό σύντροφό του ὥστε νά μήν τόν κρίνει γιά κάτι». Καί ἀκόμα· «᾿Οφείλει ὁ ἄνθρωπος νά νεκρώσει τόν ἑαυτό του ἀπό κάθε πονηρό πράγμα ὥστε νά μήν κάνει κακό στούς ἀνθρώπους»5.
«῾Ο Γάμος εἶναι μία ἀποκάλυψη καί ἕνα μυστήριο. Βλέπουμε σέ αὐτόν τήν καθολική μεταμόρφωση μίας ἀνθρώπινης ὕπαρξης, τήν ἐπέκταση τῆς προσωπικότητάς της, φρέσκο ὅραμα, μία καινούργια ἀποδοχή τῆς ζωῆς, καί μέσα ἀπ’ ὅλα αὐτά μία ἀναγέννηση τοῦ κόσμου σέ μία καινούργια πληρότητα»6.
῾Ο π. ᾿Αλέξ. ᾿Ελτσιανίνωφ σέ ἕνα ἀπό τά σημειώματά του ἔγραψε· «Τόσο πολύτιμη εἶναι στό Γάμο ἡ ἀγάπη καί μόνη, τόσο φοβερό πράγμα εἶναι νά χαθεῖ αὐτή ἡἀγάπη... πού εἶναι ἀνάγκη νά συγκεντρώνει κανείς ὅλες του τίς σκέψεις καί τίς προσπάθειες σ’ αὐτή...»7.
«Μυστήριον μέγα ἐστίν ὁ Γάμος» γράφει ὁ ῞Αγ.᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος· «Γι’ αὐτό ὁ καθένας ἀπό σᾶς ἄς ἀγαπάει τή γυναίκα του ἔτσι ἀκριβῶς, ὅπως ἀγαπάει τόνἑαυτό του καί ἡ γυναίκα νά σέβεται καί νά τιμάει τόν ἄνδρα. Εἶναι λοιπόν πραγματικά, πραγματικό μυστήριο καί μάλιστα μεγάλο μυστήριο, γιατί, ἀφοῦ ἐγκαταλείψει αὐτόν πού τόν ἔσπειρε, αὐτόν πού τόν ἐγέννησε, αὐτόν πού τόν ἀνάθρεψε, ἐκείνην πού ὑπέστη τούς πόνους τοῦ τοκετοῦ, ἐκείνην πού ταλαιπωρήθηκε, ἐκείνους πού τόσο τόν εὐεργέτησαν, μέ τούς ὁποίους εἶχε ταυτίσει τόν ἑαυτό του, προσκολλᾶται σέ μία κόρη πού δέν τή γνώριζε προηγουμένως, καί δέν εἶχε τίποτε κοινό πρός αὐτόν, καί τήν προτιμᾶ περισσότερο ἀπό ὅλους. Εἶναι πραγματικά μυστήριο αὐτή ἡ σχέση! Καί οἱ γονεῖς ἐνῶ γίνονται ὅλα αὐτά δέν δυσανασχετοῦν, ἀλλά ἀντίθετα στενοχωροῦνται ὅταν δέν γίνονται καί ἡ κόρη μένει ἀνύπανδρη. Καί ἐνῶ ξοδεύονται τόσα χρήματα καί γίνεται δαπάνη μεγάλη, αὐτοί εὐχαριστοῦνται»8.
῾Ο Γάμος δέν εἶναι μυστήριο μόνο γιά τούς λόγους αὐτούς. «Στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν τελειώνεται ὁ σκοπός τοῦ γάμου πού εἶναι μέσα ἀπό μία σχέση ἀγάπης νάἀναχθεῖ ὁ ἄνθρωπος στήν ἕνωση μέ τό Θεό καί ὅλους τους ἄλλους ἀνθρώπους»9.
῾Η Βασιλεία ὅμως τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι μία νεφελώδης κατάσταση, δέν εἶναι ἕνα ἀπρόσωπο τέρμα ἀλλά ἡ «ἔσχατη τελείωση τῆς ἀγάπης, εἶναι ἡ εἴσοδος τῶν ἀνθρώπων σέ ἕνα καινούργιο κόσμο στόν ὁποῖο αἴρονται ἡ διαίρεση καί ὁ διαχωρισμός, ἡ ἀποξένωση καί ἡ ἀλλοτρίωση»10. Οὐσιαστικά πρόκειται γιά τήν προοπτική τοῦ ἔρωτα πού ζεῖ ἕνας ἄνδρας γιά μία γυναίκα ἤ μία γυναίκα γιά ἕναν ἄνδρα. Αὐτή ἡ προοπτική ὑπηρετεῖται ἀπό τό Μυστήριο τοῦ Γάμου.
῾Ο Γάμος βρίσκει τό πραγματικό νόημα καί τήν οὐσιαστική ἀποστολή του, πού εἶναι ἡ βίωση ἀπό τούς συζύγους τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ καί ἡ μεταβολή τοῦ δεσμοῦτους σέ σημεῖο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ στή Θ. Εὐχαριστία στήν ᾿Εκκλησία, πού ἔχει στό κέντρο της τό Χριστό. Στό πλαίσιο αὐτό εἶναι δυνατή ἡ πραγματική βίωση τοῦἀληθινοῦ ἔρωτα. Γιατί μέσα στήν ᾿Εκκλησία καί στή βίωση τῶν Μυστηρίων της ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἀληθινός καί ὁλοκληρωμένος.
Εἶναι ἑπομένως σαφές πόσο ὑποτιμᾶται ὁ γάμος ὅταν συνδέεται μέ νυφικά καί παραδόσεις. Πόσο ἐπιπόλαια εἶναι ἡ ἄποψη ἐκείνων πού ἰσχυρίζονται ὅτι «θά παντρευόμουν ἐάν μέ πίεζε ὁ κοινωνικός περίγυρος» ἤ ἡ ἄποψη πού θεωρεῖ ὅτι ὁ «γάμος δέν εἶναι ἀναγκαῖος γιά τή σχέση μας».
Τό Μυστήριο τοῦ Γάμου δέν ἐξαντλεῖται στήν ἱεροτελεστία. Περιγράφει τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἀνακαινίζεται ἡ συζυγική ζωή. Μέσα στή ζωή τῆς ᾿Εκκλησίας μαθαίνουν οἱ σύζυγοι νά ὑπερβαίνουν τίς καταστάσεις σύγκρουσης. Τήν ὀδύνη πού προκαλεῖ ἡ θεώρηση τοῦ κόσμου μέσα ἀπό τά γυαλιά τοῦ «ἐγώ». Μαθαίνουν νάἀγαποῦν ἐπειδή προσπαθοῦν νά μιμηθοῦν τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ ἡ ὁποία «πάντα στέγει, πάντα ἐλπίζει καί πάντα ὑπομένει».
῾Η κρίση τοῦ Γάμου καί τῆς οἰκογένειας γιά τήν ὁποία μιλοῦν πολλοί, μήπως εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ὑποτίμησης τῆς ἴδιας μας τῆς ζωῆς;
Μήπως ὅλοι ἐμεῖς πού θέλουμε νά ὀνομαζόμαστε χριστιανοί, μέ τόν τρόπο πού ἀντιλαμβανόμαστε τόν κόσμο οὐσιαστικά τόν σπρώχνουμε μακριά ἀπό τήν ἀγκαλιά τοῦΘεοῦ;
Οἱ ἄνθρωποι γύρω μας δέν ἀναζητοῦν μία ᾿Εκκλησία πού θριαμβεύει στούς ἀριθμούς καί στά ποσοστά. Εἶναι καιρός νά ἀντιληφθοῦμε ὅτι προσπαθώντας νά «κρατήσουμε τούς ἀνθρώπους κοντά στήν ᾿Εκκλησία» αὐτή ἐκκοσμικεύεται στήν πράξη ὅταν δεχόμαστε τήν ἐπέλαση τῆς ἀσχήμιας στήν τέλεση τῶν Μυστηρίων της.
῾Ο Γάμος δέν εἶναι δικαίωμα κανενός. Δέν εἶναι κοινωνική σύμβαση ἤ ἀποτέλεσμα πιέσεων τοῦ οἰκογενειακοῦ περιβάλλοντος.
᾿Αντίθετα, εἶναι μία πορεία ἡ ὁποία, ὅπως εἴδαμε, ἔχει ὡς κέντρο τό Χριστό. Ποτέ δέν εὐλογεῖται μέ μυστικό (μή λογικό) τρόπο ἡ ζωή ἤ ἕνας τρόπος ζωῆς ἀπό ἕνα Θεό πού πολλοί ἄνθρωποι θέλουν νά ἀγνοοῦν ἤ δέν τόν γνωρίζουν ἀκόμα. Εὐλογεῖται κάτι ὑπαρκτό. Οἱ ἄνθρωποι ὡς πρόσωπα ἀναφέρονται στόν προσωπικό Θεό. ῞Οπως συμβαίνει μέ τήν ὕλη πού προσφέρεται στά μυστήρια τῆς Θ. Εὐχαριστίας, τοῦ Βαπτίσματος, τοῦ Χρίσματος καί τοῦ Εὐχελαίου. Στό Μυστήριο τοῦ Γάμου οἱμελλόνυμφοι, ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα, προσφέρουν τόν ἑαυτό τους καί τήν ἀγάπη (ὅση ἔχουν) στό Θεό.
Τόσο μεγάλο καί ἀπαιτητικό εἶναι τό Μυστήριο τοῦ Γάμου. ᾿Εμεῖς σήμερα (ἀντίθετα) μέ τήν παράδοσή μας θεωροῦμε ὅτι πρόκειται γιά μία ἁπλή πράξη τῆς ὁποίας προϋπόθεση εἶναι μερικά δικαιολογητικά. Αὐτή ἡ ἀντίληψη εἶναι τόσο λανθασμένη πού βρίσκεται σχεδόν ἔξω ἀπό τά ὅρια τῆς ζωῆς τῆς ᾿Εκκλησίας μας.
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι πολλοί ἄνθρωποι ἀναζητοῦν μέ εἰλικρίνεια ἕναν ἄλλο ἄνθρωπο μέ τόν ὁποῖο θά δημιουργήσουν μία σχέση, ἡ ὁποία θά διακρίνεται ἀπό τήν ἀγάπη, τή συντροφικότητα, τή συνοδοιπορία καί τήν εἰλικρίνεια. ῾Η ἐπιδίωξη αὐτή ὅμως μοιάζει νά εἶναι δυσκολοκατόρθωτη ἐπειδή περισσότερο στοχεύουμε στήν προσωπική εὐτυχία, στήν ἀποδοχή μας ἀπό τόν ἄλλο καί λιγότερο στήν ἀγάπη. Περισσότερο προσπαθοῦμε νά ἐπιβάλλουμε τόν τρόπο σκέψης καί ζωῆς μας παρά νά ἐξέλθουμεἀπό τά ὅριά μας. ῾Η ἀγάπη ὅπως διδάσκεται ἀπό τήν ῾Αγ. Γραφή, ἀπαιτεῖ ὑπερβάσεις πού γίνονται γιά χάρη κάποιου προσώπου, τό ὁποῖο, ὅ,τι καί ἄν κάνουμε, παραμένει ἐλεύθερο ἀκόμα καί νά ἀρνηθεῖ τά συναισθήματα αὐτά. ᾿Αλλά πῶς νά συμβεῖ αὐτό ὅταν σήμερα οἱ ἄνθρωποι φοβοῦνται τόσο πολύ; ῞Οταν φοβοῦνται τήνἀφιέρωση τόσο ὅσο τήν ἐλευθερία;
῾Η μετατροπή τῆς τέλεσης τοῦ Μυστηρίου τοῦ Γάμου σέ κακόγουστο θέαμα δέν ὑποσκάπτει τή Θεολογία καί τήν Ποιμαντική της ᾿Εκκλησίας μας ἀλλά ὁλόκληρη τή ζωή μας, ἐπειδή στό βάθος της ὑποτιμᾶ τήν ἀξία τῆς συζυγικῆς ἀγάπης. Τό γεγονός ὅτι εἶναι μονάκριβη καί μοναδική.
Μήπως ἦρθε ὁ καιρός νά σταματήσουμε τήν κατηφορική πορεία τῆς μετατροπῆς τῆς μοναδικότητας τῆς συζυγικῆς ἀγάπης σέ καταναλωτικό ἀγαθό; Μήπως ἦρθε ὁκαιρός γιά ὅσους ζοῦμε στήν ἀγκαλιά τῆς ᾿Εκκλησίας νά θυμηθοῦμε ὅτι ἡ «δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται» καί ὅτι ὅλο τό ἔργο τῆς Θεολογίας Της εἶναι νά κρατήσει ζωντανή τήν ἔκπληξη στήν ὀμορφιά τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, «καιομένη ἀλλά ὄχι κατακαιομένη» ἀπό τή φλόγα τῆς ἀγάπης;
Ποιός θά μποροῦσε μέ καλύτερο τρόπο νά διδάξει στούς ἀνθρώπους νά ἁγιάζουν μέ τό ἐρώτημα· «Ποῦ εἶναι αὐτός/η αὐτή πού ἀγαπᾶ ἡ ψυχή μου»;
1. Στό περιοδικό Ταχυδρόμος, «Μέ στεφάνι ἤ συμβόλαιο;», σελ. 22-28, Σάββατο 22-3-08.
2. Γιά περισσότερα βλ. π. ᾿Αντωνίου Καλλιγέρη, Γάμος· ᾿Από τό μυστήριο στό θεσμό, ἐκδ. Μαΐστρος, ᾿Αθήνα 2008.
3. Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, ΕΠΕ, τ. 22, σελ. 285.
4. π. Μιχ. Καρδαμάκης, ᾿Αγάπη καί Γάμος, ᾿Αθήνα, ᾿Ακρίτας, ᾿Αθήνα 1991.
5. ᾿Αποφθέγματα Γερόντων, Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν, ΕΠΕ, τόμ. 1, σελ. 456, ἐκδ. Γρηγόριος Παλαμᾶς, Θεσσαλονίκη.
6. π. ᾿Αλεξ. ᾿Ελτσιανίνωφ, Πνευματικά Κεφάλαια, ἐκδ. Τῆνος, ᾿Αθήνα 1992.
7. π. ᾿Αλεξ. ᾿Ελτσιανίνωφ, ὅ.π., σελ. 82.
8. ῞Αγ. ᾿Ι. Χρυσοστόμου, εἰς ᾿Εφεσίους 20.4, ΕΠΕ, τόμ. 21, ἐκδ. Γρηγόριος Παλαμᾶς, Θεσσαλονίκη
9. Στ. Φωτίου, ὅ.π., σελ. 216.
10. Στ. Φωτίου, ὅ.π., σελ. 216.
Από το βιβλίο «ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ"» του Πρωτοπρεσβυτέρου Αντωνίου Καλλιγέρη
που κυκλοφορείται από τις εκδόσεις «ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ».
(τηλ.: 210 9310605).
που κυκλοφορείται από τις εκδόσεις «ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ».
(τηλ.: 210 9310605).
ΠΗΓΗ :
smountzouris
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου