ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΥΠΟΘΗΚΗ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ
Ν.Ι.Μέρτζος
Στους πικρούς καιρούς μας ο Ελληνισμός αναζητεί τον Ηγέτη που, με ένα κλικ, θα αναποδογυρίσει την δεινή πραγματικότητα, θα ανατρέψει τους σιδηρούς συσχετισμούς των ισχυρών δυνάμεων και θα αναγεννήσει την Ελλάδα. Τέτοια θαύματα, όμως, δεν γίνονται με σπιθαμιαία αναστήματα ηγετών ούτε μεπαχειά λόγια. Ωστόσο, θαύματα έζησαν τον 20ό μόλις αιώνα οι πάπποι και οι πατέρες των πιο γερόντων μας. Πρώτο θαύμα στην αυγή του αιώνα ο Μακεδονικός Αγώνας.
Τότε η Ελλάδα είχε ξεγράψει τη Μακεδονία. Χρεοκοπημένη το1893, βαρειά ηττημένη και ταπεινωμένη το 1897, με μόλις 2,6 εκατ. κατοίκους πάμπτωχους και με τα κύρια έσοδά της δεσμευμένα στο Δημόσιο Χρέος της, χωρίς Στρατό ούτε ηγεσία αδυνατούσε να αναμετρηθεί με την Ιστορία. Σαν είδε, όμως, φως, αναμετρήθηκε. Και επέτυχε αλλεπάλληλα θαύματα σε 9 χρόνια . Κάποιος άναψε πρώτος το καντήλι. Ο Παύλος Μελάς εσήμανε τις καμπάνες του Έθους όταν την 13η Οκτωβρίου 1904 έπεσε στο Άγνωστον: στη Στάτιτσα, στα μύχια Κορέστεια. Υπήρξε ο Αμνός του Γένους. Και η θυσία του έφερε την Ανάσταση. Μέσα σε 4 χρόνια οι ΄Ελληνες επικράτησαν στη αιματηρή αναμέτρησή τους με τους Βουλγάρους, έσωσαν τη Μακεδονία και, μετά άλλα 4 μόλις χρόνια, την ελευθέρωσαν. Είχαν μεταλάβει των Αχράντων Μυστηρίων: ήθος, αγάπη, πίστη, αυτοθυσία. Είχαν το παράδειγμα και το ενστερνίσθηκαν θερμά. Είδαν με τα μάτια τους ότι οι πρώτοι της Αθήνας έρριξαν πρώτα στη φωτιά τα δικά τους παιδιά. Και, τότε, ρίχτηκαν όλοι μαζί ασυγκράτητοι .