Άμυνα επίγειων εγκαταστάσεων της Π.Α από ασύμμετρες απειλές

ΠΗΓΗ : "  pentapostagma   " 

Posted: June 28, 2014 at 2:00 pm, Last Updated: June 28, 2014 at 11:44 am

 Οι εγκαταστάσεις της Πολεμικής Αεροπορίας (Π.Α) αδιαμφισβήτητα είναι στρατηγικής αξίας νευραλγικές υποδομές. Από την ασφαλή λειτουργία τους κρίνεται εν πολλοίς η διεξαγωγή των αεροπορικών επιχειρήσεων. Η προσβολή τους δεν είναι μόνον υπόθεση αεροπορικών απειλών αλλά και ασύμμετρων, ανορθόδοξων θα λέγαμε. Δεν είναι λίγες οι φορές κατά το πρόσφατο παρελθόν που οι εγκαταστάσεις της Π.Α βρέθηκαν στον στόχο επίδοξων ατόμων με ύποπτες προθέσεις. 

Στο παρών άρθρο εξετάζουμε αναλυτικά τις απειλές, το υφιστάμενο σύστημα προστασίας των «ευαίσθητων» εγκαταστάσεων καθώς και τους λόγους για τους οποίους ο δυνητικός αντίπαλος πιθανόν να επιλέξει αυτή την «λύση» του ανορθόδοξου πολέμου.

Όταν μιλάμε για αεροπορική ισχύ το μυαλό μας πάει μοιραία στα αεροσκάφη και σε αυτούς που τα επανδρώνουν. Λίγοι έχουν υπόψη τους ότι πίσω από τα αεροσκάφη και τους πιλότους κρύβεται μια ολόκληρη υποδομή, απαραίτητη για την στέγαση, τον ανεφοδιασμό και την υποστήριξη των αεροσκαφών και των πιλότων αλλά και την διεξαγωγή του αεροπορικού πολέμου στο σύνολο του. Η υποδομή αυτή χρήζει προστασίας από κάθε είδους απειλές. Συνήθως ως τέτοιες νοούνται οι εχθρικές εναέριες απειλές. Ωστόσο υπάρχει και μια κατηγορία απειλών λιγότερο προβεβλημένη αλλά εξίσου θανάσιμη: αυτή που εκφράζεται με τη χρήση χερσαίων μέσων, μεθόδων και τακτικών ανορθόδοξου και ασυμμετρικού πολέμου.

Γιατί ανορθόδοξος πόλεμος;

Τα θεμέλια του άρθρου βασίζονται στο παραπάνω ερώτημα και αποτελούν την πηγή της σκέψη μας. Και για να θέσουμε το ερώτημα για μια ακόμα φορά: για ποιόν λόγο ο εχθρός να επιλέξει αυτή την λύση των ασύμμετρων απειλών; Πρώτα απ’ όλα να ορίσουμε τι ονομάζουμε ασύμμετρες απειλές. Ο όρος «Ασύμμετρη απειλή» είναι σύγχρονος στρατιωτικός όρος που καθιερώθηκε κυρίως από στρατιωτικούς αναλυτές πολεμικών επιχειρήσεων μόλις στις δύο τελευταίες δεκαετίες. Ο όρος αυτός περιέχεται στα σενάρια νατοϊκών και εθνικών ασκήσεων καθώς και σε περιορισμένες κατά τόπους δραστηριότητες αμυντικής ανάπτυξης. Σήμερα λαμβάνεται σοβαρά υπόψη σε ανάπτυξη ειδικών μέτρων ασφαλείας. Για τις ασύμμετρες απειλές (asymmetric threats) και τον ασύμμετρο πόλεμο (asymmetric warfare) δεν υπάρχουν απόλυτα συμφωνημένοι ορισμοί διεθνώς και τούτο προκειμένου οι σχεδιασμοί να προλαμβάνουν πιθανές δράσεις και μέσα.

Γενικά, ασύμμετρος θεωρείται ο πόλεμος που διενεργείται από οργανωμένες μη-συμβατικές ομάδες, βασίζεται στην αναίρεση των κανόνων του δικαίου και του δικαίου του πολέμου, ενώ χρησιμοποιεί κυρίως χαμηλού σχετικά κόστους όπλα και επιχειρησιακή δράση που προκαλεί όμως, δυσανάλογα, μεγάλου (ασύμμετρου) κόστους αποτελέσματα στον υπέρτερο αντίπαλο, τόσο σε ανθρώπινες ζωές και υλικό όσο και σε ψυχολογικό και κοινωνικό κόστος. Κύριος σκοπός του είναι η εξασθένιση/κάμψη της αποφασιστικότητας και της αποτελεσματικής χρήσης των συντελεστών ισχύος του υπέρτερου αντιπάλου. 

Στις ασύμμετρες απειλές/συγκρούσεις συγκαταλέγονται ακόμη και οι επιθέσεις ανταρτών, τρομοκρατικών ομάδων ή άλλων οργανωμένων οντοτήτων που ενστερνίζονται τα ανωτέρω, και μπορεί να χρησιμοποιούν από συμβατικά ή αυτοσχέδια όπλα μέχρι όπλα μαζικής καταστροφής WMD (Weapons of Mass Destruction), πχ μικρά πυρηνικά (mini πυρηνικές βόμβες πλουτωνίου), ραδιολογικά (π.χ. dirty bombs), χημικά και βιολογικά όπλα. Ιστορικά, τέτοιες μεθόδους ακολούθησαν ασθενέστερες δυνάμεις εναντίον πολύ ισχυρότερων αντιπάλων (κυβερνήσεων κρατών ή πολυεθνικών οντοτήτων, πχ συλλογικών οργανισμών άμυνας και ασφάλειας). Τις ασύμμετρες απειλές για πληρέστερη κατανόηση θα τις δούμε και παρακάτω αλλά επανέρθουμε στον πυρήνα της σκέψης μας. Γιατί ασύμμετρες απειλές;

Η απάντηση στο προαναφερθέν ερώτημα σίγουρα δεν είναι μοναδική και εμπεριέχει πολλές σωστές απαντήσεις. Προσπαθώντας, να σκιαγραφήσουμε τις απαντήσεις καταλήγουμε στις ακόλουθες:

1.    Λόγω της τρωτότητας. Ο ανορθόδοξος πόλεμος είναι αρκετά δύσκολο να αποφευχθεί. Λίγοι σκληραγωγημένοι άνδρες μπορούν να προκαλέσουν τεράστια καταστροφή αναλογικά με την δύναμη τους. Λόγου χάρη μπορούν να καταστρέφουν πανάκριβα μαχητικά δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ με μόλις μερικές βολές από ένα M82 A1 Barett από 1500 μέτρα μακριά…
2.    Κορεσμός Μέσων. Οι αεροπορικές δυνάμεις είναι πολύ πιθανόν να μην αρκούν να αναλάβουν όλο το φάσμα των αεροπορικών επιχειρήσεων είτε λόγω απωλειών είτε λόγω τεχνικής φύσεως προβλημάτων με την διαθεσιμότητα τους.
3.    Ευελιξία επιλογών. Ο εχθρός κάλλιστα δύναται να επιλέξει έναν εναλλακτικό τρόπο με σκοπό την διάσπαση και τον κατακερματισμό των φίλιων δυνάμεων και ειδικότερα του προσωπικού. Για παράδειγμα, η ελληνική αεράμυνα είναι κατά πολύ ισχυρότερη της τουρκικής και ως εκ τούτου η επιλογή των συνδυασμένων αεροπορικών επιχειρήσεων μέσω COMAO εναντίων επίγειων εγκαταστάσεων είναι δύσκολη και ενέχει λίγες πιθανότητες επιτυχίας. Αντιθέτως, η χρήση ασυμμετρικών μεθόδων είναι η ενδεδειγμένη στρατηγική για την προσβολή των αεροπορικών εγκαταστάσεων.

Ασύμμετρες απειλές.

Ως ασύμμετρες απειλές ορίζονται οι απειλές εκείνες που στοχεύουν στην υπονόμευση της ισχύος ενός αντιπάλου και οι οποίες στηρίζονται στην εκμετάλλευση των αδυναμιών του με χρήση μέσων που διαφέρουν σημαντικά από τον συνήθη συμβατικό τρόπο διεξαγωγής επιχειρήσεων του αντιπάλου. Ο όρος “ασύμμετρη απειλή” έκανε την εμφάνισή του στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και συνιστά την μη-παραδοσιακή απειλή προς κυβερνήσεις και συλλογικούς οργανισμούς άμυνας και ασφάλειας. Οι απειλές αυτές δεν ενέχουν τον κίνδυνο ενός μεγάλου συμβατικού πολέμου εναντίον των δυνάμεων του ανεπτυγμένου κόσμου, ωστόσο ενέχουν ισάξιους, ίσως και μεγαλύτερους, κινδύνους για τους πληθυσμούς και τις κυβερνήσεις τους.

Οι ασύμμετρες απειλές εμπεριέχουν τη χρήση του αιφνιδιασμού σε όλες του τις διαστάσεις και τη χρήση όπλων με τρόπους, που δεν προβλέπονται, τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα, στη σχεδίαση και τα σενάρια των οργανωμένων κρατών. Επίσης περιλαμβάνουν το ενδεχόμενο ένας αντίπαλος να σχεδιάσει μία στρατηγική, η οποία να μεταβάλλει ριζικά το πεδίο στο οποίο εκτυλίσσεται η σύγκρουση, καθώς από την μία βρίσκεται ένα οργανωμένο κράτος και από την άλλη έχουμε «ομάδες» συμφερόντων ή τρομοκρατών. Ο αυξανόμενα τεχνολογικός πολιτισμός μας και η επικέντρωση των δραστηριοτήτων σε μεγάλα αστικά κέντρα, με υψηλή συγκέντρωση πληθυσμού, αυξάνουν και την τρωτότητα στις ασύμμετρες απειλές.

Ζούμε σε κοινωνίες που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην ομαλή συνεργατική λειτουργία μεγάλου αριθμού συστημάτων και λειτουργιών (συγκοινωνίες, ενέργεια, επικοινωνίες, υδροδότηση, διατροφή, υγεία και περίθαλψη, διατήρηση της δημόσιας τάξης, οικονομία και εμπόριο, εθνική άμυνα κ.λπ.).

Η αποδυνάμωση μιας ή περισσοτέρων συνιστωσών, ως αποτέλεσμα μιας καταστροφής μεγάλης έκτασης, μπορεί να οδηγήσει στην κατάρρευση του κρατικού μηχανισμού, με απρόβλεπτες συνέπειες.

Οι ασύμμετρες απειλές μπορούν να λάβουν πολλές μορφές ανάλογα με τους στόχους και τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξή τους και οι συνέπειες τους μπορεί να είναι τόσο σε στρατηγικό όσο και σε τακτικό επίπεδο. Σε στρατηγικό επίπεδο μια ασύμμετρη προσέγγιση αποσκοπεί στην εκμετάλλευση των φόβων των πολιτών ώστε να αποδυναμώσει τις δημοκρατικές διαδικασίες, να υπονομεύσει την κυβέρνηση ή να εκθέσει τους συμμάχους της.

Οι απειλές έχουν ένα ισχυρό ψυχολογικό καθώς και φυσικό επακόλουθο. Σε τακτικό επίπεδο, ένας αντίπαλος μπορεί να επιδιώκει να μας αναγκάσει σε αλλαγή πορείας ή τακτικής, προβαίνοντας σε επιθέσεις τις οποίες θα δυσκολευτούμε να αντιμετωπίσουμε και να εμποδίσουμε. Θεωρείται βέβαιο ότι στο εξής οι περισσότερες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η Δύση θα προέρχονται από ασύμμετρες απειλές αλλά και ότι αυτές οι απειλές θα δρομολογούνται από διάφορες και ταυτόχρονες πηγές.

Η πιθανότητα μιας συμβατικής τρομοκρατίας και σύγκρουσης χαμηλής έντασης που θα συνοδευτεί ή συνδυαστεί με επιθέσεις σε υποδομές και συστήματα πληροφορικής, καταστρέφοντας ζωτικά συστήματα εμπορικών, στρατιωτικών και κυβερνητικών επικοινωνιών και πληροφοριών είναι μεγάλη. Μια τέτοια απειλή θα έχει αποτελέσματα δυσανάλογα με τα χρησιμοποιούμενα μέσα για την υλοποίησή της.

Για την αντιμετώπιση των ανωτέρω προβλημάτων και απειλών, απαιτείται η θεσμική και οργανωτική ενίσχυση των μηχανισμών ασφάλειας και αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων. Καθώς οι ασύμμετρες απειλές ενέχουν το στοιχείο του αιφνιδιασμού καθίσταται αναγκαία η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού συστήματος πληροφοριών που θα μπορέσει να προειδοποιήσει για τον οποιονδήποτε κίνδυνο και να μειώσει τις πιθανές καταστροφικές συνέπειες. Γι΄ αυτό απαιτείται η βελτίωση των ικανοτήτων των υπηρεσιών πληροφοριών. Γενικότερα οι εξελίξεις στο επίπεδο των ασύμμετρων απειλών θα οδηγήσουν τις ένοπλες δυνάμεις των κρατών να αλλάξουν μορφή, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις επιχειρησιακές απαιτήσεις των συγκρούσεων αυτών και ταυτόχρονα να διατηρήσουν τον κύριο ρόλο τους. Η χώρα που θα βρεθεί απροετοίμαστη να αντιμετωπίσει εχθρικές ενέργειες και από ασύμμετρες απειλές, ενδέχεται να αφήσει ακάλυπτο ένα ευρύ φάσμα επιλογών στη διαχείριση κρίσεων και την αντιμετώπιση προκλήσεων.

Περιγραφή απειλής

Λέγεται συχνά πως ο καλύτερος τρόπος για να τραυματίσει θανάσιμα κανείς ένα πτηνό είναι να το χτυπήσει στη φωλιά του. Το ίδιο σε γενικές γραμμές ισχύει και στο χώρο του αεροπορικού πολέμου. Προϋπόθεση για την επιτυχή έκβαση της εναέριας μάχης είναι η εξουδετέρωση της κρίσιμης υποδομής που υποστηρίζει τα αεροσκάφη. Ως τέτοια νοούνται οι αεροπορικές βάσεις, οι σταθμοί του συστήματος εγκαίρου προειδοποιήσεως, τα κέντρα διοίκησης και ελέγχου, τα κέντρα και οι εγκαταστάσεις ανεφοδιασμού και διοικητικής επιμελητείας και τα μέσα επίγειας ενεργητικής αεράμυνας. Αν αυτά δεχτούν αποφασιστικά πλήγματα είναι αδύνατη η συνέχιση των αεροπορικών επιχειρήσεων, με επιπτώσεις που ξεπερνούν τα όρια του αεροπορικού πολέμου και επεκτείνονται στη συνολική ικανότητα ενός στρατιωτικού μηχανισμού να διεξάγει επιχειρήσεις.

Συνήθως, επιχειρείται η εξουδετέρωση της αεροπορικής ισχύος με προσβολές στο έδαφος από μαχητικά αεροσκάφη με όπλα αέρος-εδάφους. Ωστόσο, αυτή η λύση συγκεντρώνει αντικειμενικά μειονεκτήματα. Ο αντίπαλος αναμένει αυτή την ενέργεια και έχει λάβει τα κατάλληλα μέτρα τόσο στον τομέα της ενεργητικής προστασίας των μέσων του και των εγκαταστάσεων του με την ανάπτυξη κατάλληλα δομημένης πολυστρωματικής και επικαλυπτόμενης Α/Α άμυνας όσο και με την λήψη κατάλληλων μέτρων προστασίας, απόκρυψης, παραλλαγής και διασποράς της αεροπορικής του δύναμης. Έτσι η λύση της προσβολής της αεροπορικής υποδομής του αντιπάλου με χρήση ανορθόδοξων και ασυμμετρικών μέσων, μεθόδων και πρακτικών είτε αυτόνομα είτε σε συνδυασμό με την παραδοσιακή μέθοδο προσβολής προβάλλει σαν φυσιολογική επιλογή.

Σε ότι αφορά τα καθ’ ημάς ο κύριος δυνητικός αντίπαλος διαθέτει εκτεταμένες ικανότητες διεξαγωγής επιχειρήσεων ανορθόδοξου και ασυμμετρικού πολέμου, τόσο σε επίπεδο ενόπλων δυνάμεων όσο και σε επίπεδο μυστικών υπηρεσιών. Πιο συγκεκριμένα διαθέτει την Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων του Γενικού Επιτελείου (OKK-Bordo Berelli) και την μονάδα

Έρευνας και Διάσωσης MAK της THK με αποστολές που ξεπερνούν τα στενά όρια της CSAR και επεκτείνονται και σε διεξαγωγή ειδικών επιχειρήσεων επ’ ωφελεία της αεροπορίας και του γενικού επιτελείου. Επίσης, σε επίπεδο μυστικών υπηρεσιών υπάρχει το τμήμα συγκαλυμμένων επιχειρήσεων της ΜΙΤ που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αποστολές που θα περιγράψουμε παρακάτω. Ένας ακόμη λόγος ανησυχίας αποτελεί η αποδεδειγμένη διαπλοκή του τουρκικού κράτους και παρακράτους με αλβανικές παραστρατιωτικές/ μαφιόζικες οργανώσεις εν Ελλάδι, κάτι που συνιστά μείζονα απειλή για την εθνική άμυνα και ασφάλεια και επιβάλλει τη συνολική αναθεώρηση του ελληνικού μοντέλου ασφαλείας. Η αναφορά σ’ αυτή τη μορφή απειλής αυτή είναι επιβεβλημένη καθώς προσφέρει στον αντίπαλο πολλαπλές επιλογές δράσης δύσκολα αντιμετωπιζόμενες από τις υπάρχουσες οργανωτικές δομές.

Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, η παρουσία δυνητικών συνεργατών του εχθρού εντός του ελληνικού εδάφους μεγιστοποιεί τις δυνατότητες του αντίπαλου στους τομείς της αφανούς διείσδυσης, της υποδοχής, της κάλυψης και της τελικής ενέργειας επί του στόχου από κατάλληλα στημένα δίκτυα κατασκόπων-δολιοφθορέων. Είναι γνωστή η διείσδυση που έχουν πετύχει οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες στους κόλπους της αλβανικής μαφίας καθώς και η σύνδεση της τελευταίας με τον UCK με ότι αυτό συνεπάγεται. Θα μπορούσε για παράδειγμα μια τουρκική ομάδα ειδικών επιχειρήσεων να διεισδύσει σε ελληνικό έδαφος, να έρθει σε επαφή με βρισκόμενους επί τόπου πράκτορες της ΜΙΤ συνοδεία οπλισμένων Αλβανών κακοποιών και στη συνέχεια να μεταβεί στην ευρύτερη περιοχή του στόχου λειτουργώντας είτε στο ρόλο της καθοδήγησης αεροπορικών προσβολών, είτε σε αποστολές Άμεσης Δράσης (Direct Action) επί του στόχου. Το ίδιο ισχύει και σε περιοχές όπου διαβιεί σημαντική μειονότητα φίλα προσκείμενη σε κάποιον βαθμό στον εχθρό και όπου έχει αποδεδειγμένα αποκαλυφθεί σύμπραξη της με τους επεκτατικούς σχεδιασμούς της Άγκυρας.

defencenews