ΠΗΓΗ : " http://roykoymoykoy.blogspot.gr "
Μία ακόμη επιχείρηση του Ιερού Λόχου που εξιστορείται με γλαφυρό ύφος από τον συντάκτη του άρθρου. Το άρθρο είναι γραμμένο από το 2009 και αναρτήθηκε στο ιστολόγιο "In Karpathos". Είναι ιστολόγιο του ομώνυμου ακριτικού νησιού που έχω επισκεφθεί αρκετές φορές στο παρελθόν.
Δεν έχω τίποτα να προσθέσω από όσα λεπτομερώς παρουσιάζει ο συγγραφέας. Είναι από τις ιστορίες που δεν είναι πολύ γνωστές στο ευρύ κοινό. Ιστορίες ηρωισμού και θυσίας Ελλήνων μαχητών για την απελευθέρωση της πατρίδας.
Όλα τα έδιναν γι' αυτήν. Δεν σκέφτονταν τα οικονομικά προβλήματα τότε! Υπήρχαν και χειρότερα!
Ανιχνευτής
Το καλοκαίρι του 1944 έγινε δύσκολη η θέση των Γερμανών που είχαν αποκλειστεί στα Δωδεκάνησα. Χωρίς ναυτικό και αεροπορική κάλυψη, ο εφοδιασμός των Γερμανών της Ρόδου από τη ναυτική βάση της Λέρου γινόταν την νύχτα με καΐκια και με ενδιάμεσους σταθμούς την Κάλυμνο, Κω και Σύμη. Μετά την κατάληψη της Σύμης από τους Συμμάχους τονΣεπτέμβριο του 1944, ο ενδιάμεσος σταθμός της Σύμης αντικαταστάθηκε από την Τήλο. Εάν οι Σύμμαχοι καταλάμβαναν και την Τήλο, η Γερμανική φρουρά της Ρόδου, χωρίς τρόφιμα και άλλα εφόδια θα αναγκαζόταν να παραδοθεί. Γι αυτό το λόγο, από τον Οκτώβριο του 1944 μέχρι τον Μάρτιο του 1945, συμμαχικές και γερμανικές δυνάμεις αγωνίστηκαν με πείσμα για την κυριαρχία του νησιού.
Η Μάχη αρχίζει
Στις 20 Οκτωβρίου 1944 αποβιβάστηκε στην Τήλο (πιέστε για τον χάρτη) αναγνωριστική περίπολος του Ιερού Λόχου, η οποία ήλθε σε επαφή με τους τοπικούς παράγοντας που συνεργάζονταν με τους συμμάχους. Μετά από συστηματική παρακολούθηση διαπίστωσαν ότι η φρουρά του νησιού αποτελούνταν από 73 Γερμανούς και 80 άοπλους Ιταλούς, οχυρωμένοι στο φρούριο Κάστελλο, κοντά στα Λειβάδια, το μοναδικό λιμάνι του νησιού.
Τα μεσάνυχτα της 26ης προς την 27η Οκτωβρίου, μια διμοιρία 47 Ιερολοχιτών υπό τον υπολοχαγό Δημήτριο Ζαφειρόπουλο και 7 Βρετανοί, συνοδευόμενοι από το βρετανικό καταδρομικό Sirius αποβιβάστηκαν στον όρμο Άγιος Θεολόγος. Ήλθαν σε επαφή με την περίπολο και στις 07:30 βρίσκονταν αντιμέτωποι με τις γερμανικές θέσεις στοΚάστελλο. Στο μεταξύ το καταδρομικό Sirius κατάπλευσε στα Λειβάδια και άρχισε να βάλει κατά των Γερμανών. Στις 08:30 οι Ιερολοχίτες άρχισαν την επίθεση τους και μετά από σκληρή μάχη κατέλαβαν το Κάστελλο, αιχμαλωτίζοντας 50 Γερμανούς και 70 Ιταλούς, οι δε απώλειες των εχθρών ανήλθαν σε 5 νεκρούς και 10 τραυματίες. Την ίδια μέρα, ελληνοβρετανική περίπολος εξουδετέρωσε το φυλάκιο στο κόλπο της Ερίστου αιχμαλωτίζοντας 17 Γερμανούς και ένα Ιταλό. Την ίδια μέρα το καταδρομικό Sirius παρέλαβε τους αιχμαλώτους και αναχώρησε για την Αλεξάνδρεια.
Μόλις το Γερμανικό Στρατηγείο της Ρόδου έμαθε την παράδοση της φρουράς της Τήλου, έστειλε απόσπασμα 100 ανδρών υπό τον υπολοχαγό Jenninger για να επανακαταλάβει το νησί. Χωρίς να γίνουν αντιληπτοί, οι Γερμανοί αποβιβάστηκαν στον όρμο Άγιος Ζαχαρίας και το πρωί της 28ης Οκτωβρίου επιτέθηκαν εναντίων των Ιερολοχιτών και ταυτόχρονα, δυο γερμανικά πλοία εισήλθαν στον κόλπο των Λειβαδίων και από πολύ κοντά άρχισαν να βομβαρδίζουν. Οι Ιερολοχίτες, οχυρωμένοι στο κτίριο της Αστυνομίας, κράτησαν τις θέσεις τους και απέκρουσαν τρεις Γερμανικές επιθέσεις.
Όταν όμως άρχισε να νυχτώνει αχρηστεύθηκε το τρίτο και τελευταίο οπλοπολυβόλο τους και αναγκάστηκαν να αποχωρίσουν. Με την βοήθεια της νύχτας χωρίσθηκαν σε μικρότερες ομάδες και αποσύρθηκαν προς τα γύρω βουνά. Οι Γερμανοί δεν τους επιτέθηκαν, αλλά πήραν αμυντικές θέσεις γύρω από τα Λειβάδια έχοντας την υποστήριξη των πλοίων τους. Υπήρχαν αρκετοί νεκροί, τραυματίες και αγνοούμενοι και έλλειψη από πυρομαχικά και από τις δυο μεριές, η μέρα πέρασε χωρίς να υπάρξει νικητής.
Το Αρχηγείο του Ιερού Λόχου μόλις έμαθε για την αντεπίθεση των Γερμανών και την δύσκολη θέση των Ιερολοχιτών, έστειλε από την Χίο το αντιτορπιλικό Ναυαρίνο με 25 άνδρες υπό τον ταγματάρχη Φλέγκα. Στις 10 το πρωί της 29ης Οκτωβρίου το Ναυαρίνο έφτασε στην Τήλο. Αλλά και το Γερμανικό Στρατηγείο δεν ήταν ικανοποιημένο από τις πολεμικές εξελίξεις, παρά την υπεροπλία των Γερμανών. Το βράδυ της 28ης Οκτωβρίου έστειλε από την Ρόδο και δεύτερο απόσπασμα 60 ανδρών υπό τον έμπειρο και ικανό υπολοχαγό Hans Vogeler, με εντολή να ανακαταλάβει την Τήλο. Το δεύτερο απόσπασμα ξεκίνησε από την Κάμειρο Σκάλα και περνώντας από την Αλιμιά, έφθασε το ίδιο βράδυ στον όρμοΆγιος Σέργης. Το επόμενο πρωί, κινήθηκε προς τα Λειβάδια ψάχνοντας να βρει το πρώτο απόσπασμα.
Το "Ναυαρίνο"
Στις 1:30 το απόγευμα της ίδιας μέρας το "Ναυαρίνο" μπήκε στον κόλπο των Λειβαδίων με σκοπό να αποβιβάσει το απόσπασμα και ένα ναυτικό άγημα. Ενώ άρχισε να βάλει και να βομβαρδίζει δύο γερμανικά σκάφη που ήταν στον όρμο του Αγίου Στεφάνου, δέχθηκε πυρά όλμων και οπλοπολυβόλων από τα γύρω υψώματα. Το "Ναυαρίνο" ανταπέδωσε το πυρ και σίγησε τα οπλοπολυβόλα, αλλά συνέχισε να βάλλεται από το Κάστελλο. Για να αποφύγει τα πυρά των όλμων εξήλθε του κόλπου με ελιγμούς. Μισή ώρα αργότερα το "Ναυαρίνο" άρχισε πάλι να βάλει κατά των γερμανικών αποβατικών, υπό την κατεύθυνση ανιχνευτικού σκάφους, με αποτέλεσμα να βυθίσει το ένα και να προκαλέσει ζημίες στο άλλο. Το απόγευμα παρουσιάστηκαν τέσσερα συμμαχικά αεροπλάνα που επιτέθηκαν εναντίον των γερμανικών θέσεων.
Το πρώτο γερμανικό απόσπασμα αποσύρθηκε από την περιοχή του λιμανιού σε μια κοιλάδα κοντά στα Λειβάδια. Στο μεταξύ, το δεύτερο απόσπασμα ανακάλυψε συμμαχικά εφόδια στον όρμο του Αγίου Θεολόγου, άφησε φρουρούς και συνέχισαν να ψάχνουν για τους συναδέλφους τους, τους οποίους εντόπισαν το βράδυ της 29ης. Το απόγευμα και όλη τη νύχτα της 29ης το Ναυαρίνο περιέπλεε την Τήλο ψάχνοντας να βρει τις σκορπισμένες συμμαχικές δυνάμεις. Περισυνέλεξε τους περισσοτέρους εκτός από 14 που πιάστηκαν αιχμάλωτοι από τους Γερμανούς.
Το επόμενο πρωί, οι δυο επικεφαλής Γερμανοί αξιωματικοί εκτίμησαν την κατάσταση και κατόπιν εντολής, επέστρεψε στην Ρόδο το πρώτο απόσπασμα παίρνοντας μαζί του τους Γερμανούς νεκρούς και τραυματίες και τους αιχμαλώτους, από τους οποίους μερικοί ήταν τραυματίες. Στην Τήλο έμειναν οι 60 Γερμανοί υπό το Vogeler. Από τη μεριά των Συμμάχων, ο ταγματάρχης Φλέγκας αποφάσισε την αποχώρηση των Ιερολοχιτών. Άφησαν στην Τήλο τον ανθυπολοχαγό Απέργη με δυο Βρετανούς για να παρακολουθούν τις κινήσεις των Γερμανών. Το Ναυαρίνο αναχώρησε το ίδιο βράδυ, αφού βομβάρδισε τις γερμανικές θέσεις.
Την επομένη, 31η Οκτωβρίου, ο Vogeler, με όποιο οπλισμό μπόρεσε να περισυλλέξει και να επισκευάσει και με τα συμμαχικά εφόδια, δημιούργησε ένα μικρό στρατόπεδο μέσα σε μια κοιλάδα κοντά στα Λειβάδια. Απ’ εκεί προχώρησε προς το βόρειο μέρος του νησιού και κατασκεύασε ένα μικρό αεροδρόμιο για να μπορούν να προσγειώνονται μικρά αεροπλάνα. Στο μεταξύ, εμφανίσθηκαν μικρές συμμαχικές μονάδες, δεν έλαβαν όμως μέρος σε σοβαρές συγκρούσεις, γιατί η δύναμη τους ήταν περιορισμένη. Ούτε όμως και οι Γερμανοί μπορούσαν με 60 άνδρες να καλύψουν ολόκληρο το νησί.
Όμηροι
Μια από τις επόμενες μέρες ο Vogeler πήρε διαταγή από τη Ρόδο να συλλάβει 30 ομήρους και να τους εκτελέσει. Μόλις ο Jenninger επέστρεψε στη Ρόδο έδωσε αναφορά και για να δικαιολογήσει την έλλειψη επιθετικότητας το βράδυ της 28ης Οκτωβρίου και την αδυναμία του να ανακαταλάβει την Τήλο, ανέφερε ότι μαζί με τους Συμμάχους πολεμούσαν και ντόπιοι πολίτες.
Ο Vogeler ήταν υποχρεωμένος να υπακούσει στη διαταγή, αλλά η δική του εκτίμηση ήταν ότι οι ντόπιοι δεν πήραν μέρος στη μάχη. Όταν, το πρωί της 30ης Οκτωβρίου, μόνο δυο-τρεις πολίτες βρέθηκαν νεκροί και χωρίς οπλισμό πάνω τους ή κοντά τους. Μη θέλοντας να εκτελέσει τη διαταγή, συνέλαβε 21 ομήρους, τους οποίους δεν εκτέλεσε, αλλά με έμπιστο του υπαξιωματικό τους έστειλε στη Ρόδο, με εντολή να τους παραδώσει στο στρατοδίκη αξιωματικό. Έστειλε και γραπτή αναφορά που έλεγε ότι, σύμφωνα με τη δική του εκτίμηση, οι πολίτες δεν έλαβαν μέρος στη μάχη. Μετά από 50 μέρες οι όμηροι αφέθηκαν ελεύθεροι και επέστρεψαν στην Τήλο.
Στις 20 Νοεμβρίου οι Γερμανοί της Τήλου ενισχύθηκαν με απόσπασμα 40 ανδρών από την Κάλυμνο και άρχισαν επιθετικές ενέργειες κατά των μικρών συμμαχικών ομάδων που δρούσαν στη βόρειο Τήλο. Στις 27 Νοεμβρίου έγινε ισχυρή συμμαχική επίθεση στην περιοχή των Λειβαδίων από Ινδικές δυνάμεις προερχόμενες από τη Σύμη. Οι Γερμανοί προέβαλαν ισχυρή αντίσταση και μετά από σύντομη αλλά σκληρή μάχη οι Σύμμαχοι αποχώρησαν. Στις 30 Νοεμβρίου οVogeler παρέδωσε τη διοίκηση στον αντικαταστάτη του και επέστρεψε στη Ρόδο όπου προάχθηκε σε λοχαγό και του απονεμήθηκε ο «Σιδηρούς Σταυρός».
Η Τελική μάχη
Περί τα τέλη Φεβρουαρίου 1945 οι Σύμμαχοι αποφάσισαν την οριστική κατάληψη της Τήλου. Για τον σκοπό απέσπασαν δύναμη ενός τάγματος από τη Σύμη, που το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου αποβιβάστηκε στον κόλπο τουΑγίου Αντωνίου της βόρειας Τήλου και στον κόλπο του Αγίου Σέργη στο νότιο τμήμα του νησιού. Εκτός του ναυτικού και της αεροπορίας, η δύναμη ξηράς ανερχόταν σε 513 άνδρες και αποτελούταν από δύο συγκροτήματα του Ιερού Λόχουυπό τους ταγματάρχες Παύλο Δημόπουλο και Καζακόπουλο και από δύο λόχους Ινδών. Διοικητής των ελληνικών δυνάμεων ήταν ο αντισυνταγματάρχης Τριανταφυλάκος. Η Γερμανική φρουρά της Τήλου υπό τον υπολοχαγό Heinemannανερχόταν σε 162 συμπεριλαμβανομένων δυο Ιταλών και ενός γιατρού.
Στον όρμο Λουμπούδι της βόρειας Τήλου αποβιβάστηκε το συγκρότημα Δημόπουλου και μια διμοιρία Ινδών συνολικής δύναμης 138 ανδρών. Η κυρία δύναμη 246 ανδρών αποτελούμενη από δύο λόχους Ινδών (εκτός μιας διμοιρίας), ομάδα όλμων του Ιερού Λόχου και το επιτελείο, αποβιβάστηκε στον κόλπο του Αγίου Αντωνίου. Στο κόλπο του Αγίου Σέργη έγινε η απόβαση του συγκροτήματος Καζοπούλου δύναμης 115 ανδρών.
Μια διμοιρία του βορείου συγκροτήματος υπό τον λοχαγό Λουμάκη εξουδετέρωσε το γερμανικό φυλάκιο της Αμαλής, όπου οι Γερμανοί υπέστησαν τρεις νεκρούς. Στις δύο το απόγευμα έγινε σύγκρουση μεταξύ των κυρίως συμμαχικών δυνάμεων και των Γερμανών στην περιοχή μεταξύ του Μικρού Χωριού και των Λειβαδίων. Στη σύγκρουση αυτή συνελήφθησαν 40 Γερμανοί αιχμάλωτοι μεταξύ των οποίων και ο υπολοχαγός Heinemann.
Δύο διμοιρίες του νοτίου συγκροτήματος των υπολοχαγών Αυλητή και Ζαλαχούρη επιτέθηκαν και εξουδετέρωσαν το γερμανικό φυλάκιο στο Λύχνο, όπου συνέλαβαν 8 αιχμαλώτους. Η τρίτη διμοιρία του υπολοχαγού Καραγιάννη κατέλαβε το ύψωμα Γέροντα. Από εκεί το συγκρότημα του νότου προωθήθηκε στην περιοχή Κράτι, όπου συνδέθηκε με το βόρειο συγκρότημα που είχε καταλάβει το ύψωμα Δελφίνο. Κατόπιν συντονισμένης ενέργειας με την βοήθεια του ναυτικού και της αεροπορίας, εξουδετέρωσαν την αντίσταση των Γερμανών της γύρω περιοχής και συνέλαβαν 40 αιχμαλώτους.
Η διμοιρία Αυλήτη κινήθηκε προ το οχυρωμένο ύψωμα Κάστελλο όπου προέβαλαν ακόμη αντίσταση οι Γερμανοί. Οι θέσεις των Γερμανών βομβαρδίστηκαν από τη συμμαχική αεροπορία και το ναυτικό. Το Κάστελλο καταλήφθηκε μετά από έφοδο, 8 Γερμανοί συνελήφθηκαν αιχμάλωτοι. Γύρω στις 6 το απόγευμα κάθε αντίσταση είχε εξουδετερωθεί. Οι απώλειες των Γερμανών ανήλθαν σε 20 νεκρούς και 142 αιχμαλώτους από τους οποίους 8 ήταν τραυματίες. Οι Σύμμαχοι υπέστησαν δύο νεκρούς (Ινδοί) και δυο τραυματίες.
Στις 4 Μαρτίου 1945 το Γερμανικό Στρατηγείο στο Βερολίνο εξέδωσε το ακόλουθο ανακοινωθέν: «Η Φρουρά της μικρής νήσου Τήλου που βρίσκεται βορειοδυτικά της Ρόδου επί τέσσερις μήνες συνεπλάκη με σημαντικές εχθρικές δυνάμεις. Ο λόχος μας υπέκυψε σε υπεράριθμες εχθρικές δυνάμεις μετά από την απόκρουση αρκετών επιθέσεων του εχθρού».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου